تصنیف « مرغ سحر» امروز یكشنبه 7شهریور در برنامه « با كاروان شعر و موسیقی» رادیو فرهنگ پخش و بررسی می شود.
برنامه با كاروان شعر وموسیقی كاری از گروه تولید و تامین است كه به بررسی شناسنامه شعر وموسیقی آثار موسیقیایی كشور اختصاص دارد امروز در برنامه شماره 339 تصنیف «مرغ سحر»، سروده ملك الشعرای بهار را تقدیم شنوندگان می كند.
شعر این تصنیف مضمونی سیاسی-اجتماعی دارد و مفاهیم انقلابی در آن به وفور دیده میشود. بهار این شعر را كمی پس از استبداد صغیر و در دورهای سرود كه جنبش مشروطه ایران به تازگی به پایان و رضاشاه تازه به پادشاهی رسیده بود. از همین رو، شعر مرغ سحر منعكسكنندهٔ روحیات انقلابی مردم در آن دوره دانسته میشود.
موسیقی این تصنیف را "مرتضی نیداوود" با زخمه های تار در منزل خودش ساخت. این موسیقی در دستگاه ماهور است و بخشهایی از آن به دستگاه شور نیز وارد میشود.
این اثر نخست در جشنی به مناسبت هفتمین سالگرد انتشار روزنامهٔ ناهید در سال 1306 اجرا شد. متن شعر روایتگر گفتگوی شاعر با یك پرنده («مرغ سحر») است كه هر دو ناامید هستند. شاعر از مرغ سحر میخواهد كه از قفس بیرون بیاید و نغمهسرایی كند، اما مرغ محبوس آه و ناله سر میدهد تا جایی كه شاعر را به تنگ میآورد.
تصنیف «مرغ سحر» جایگاه ویژهای در تاریخ موسیقی ایران دارد و خوانندگان بسیاری آن را بازخوانی كردهاند. برخی از این بازخوانیها به سبك اصلی اثر وفادار بودهاند اما در برخی دیگر سازبندی تغییر یافته یا آهنگ به شكلی نو تنظیم شدهاست.
از جمله خوانندگانی كه این تصنیف را اجرا كردهاند میتوان به تاج اصفهانی ، جمال صفوی ، سالار عقیلی و نادر گلچین اشاره كرد كه در این برنامه به پخش بازخوانی و صحبتهای زنده یاد تاج اصفهانی درباره این اثر می پردازیم.
برنامه «با كاروان شعر و موسیقی» به تهیه كنندگی یلدا احتشامی و گویندگی مریم واعظ پور، ساعت 12:30 روی موج اف ام ردیف 106مگاهرتز و موج ای ام ردیف585 كیلوهرتز از رادیو فرهنگ پخش می شود.