برنامه «كیمیای كلمات» رادیو فرهنگ جمعه 23 مهرماه به معرفی و بررسی كتاب « تاریخ نخستین فرهنگستان ایران»؛ تالیف و تصحیح محسن روستایی اختصاص دارد.
دكتر بهرام پروین گنابادی (پژوهشگر، نویسنده و منتقد ادبی) كارشناس مجری برنامه در این قسمت از كیمیای كلمات، به نقد و بررسی كتاب "تاریخ نخستین فرهنگستان ایران به روایت اسناد همراه با واژههای مصوب و گمشده فرهنگستان (1314 - 2320ش) " به تالیف و تصحیح محسن روستایی می پردازد.
"نخستین فرهنگستان ایران در سال 1314 ش. با همت ذكاءالملك فروغی (ریاست الوزرای وقت) تاسیس شد و در سال 1322 ش.، با درگذشت آخرین رییس آن حسین سمیعی (ادیب السلطنه) به افول و تعطیلی كشیده شد".
این كتاب كه در برنامه « كیمیای كلمات » معرفی و بررسی می شود ، در دو قسمت مجزا و در چندین فصل، به بررسی و تحلیل و در نهایت به تبیین علل و عواملی پرداخته شده است كه به نوعی در ایجاد و روند تاریخی و واژهگزینی فرهنگستان اول (1314-1320) موثر بودهاند.
هر فصل كتاب، درعین حال كه شخصیت تاریخی و پژوهشی مستقل و خاص خود را دارد، اما در نگاهی كلی و پیوندی منطقی، مجموع این فصول ساختار و مبانی تاریخ نگاری نخستین فرهنگستان را روشن می كند و در حد امكان نیز پاسخ گوی تمامی و یا اكثر فرضیه هایی است كه تاریخ فرهنگستان ایران، بستگی تام و تمام به آن ها دارد.
بخش اول كتاب، بیشتر جنبهٔ تاریخی و تحلیل پیش زمینه ها، چگونگی فعالیت های علمی - فرهنگی و سازمانی فرهنگستان را مورد مطالعه قرار داده و در قسمت دوم كتاب، ضمن بیان كلیات و قوانین...، تمامی واژه های مصوب فرهنگستان ایران، با استفاده از اسناد آرشیوی و نسخهٔ بدل های معتبر مورد تصحیح و تعلیق واقع شده است.
قدر مسلم این كتاب افزون بر اهمیتی كه در زمینهٔ تاریخ واژه گزینی و تاریخ ادبیات ایران دارد؛ از نظر تاریخ اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و حتی رجال شناسی نیز در تحولات تاریخ معاصر ایران، از جایگاه بسزایی برخوردار است.
برنامه كیمیای كلمات كاری از گروه كتاب رادیو فرهنگ است كه جمعه ها ساعت 13:30 به بررسی متون كهن ادب فارسی و پژوهشها و كتابهایی كه در زمینه این آثار نگاشته شده، اختصاص دارد.
این برنامه به تهیه كنندگی «فریده گودرزی» برروی موج اف ام ردیف 106 مگاهرتز از رادیو فرهنگ پخش میشود.