تحلیل و بررسی كتاب « استخراج آبهای پنهانی » نوشتهی «ابوبكر حاسب كرجی» را سه شنبه 27 آذر از برنامه كیمیای بشنوید.
برنامه كیمیای كلمات كاری از گروه كتاب رادیو فرهنگ است كه سه شنبه ساعت 22 به بررسی متون كهن ادب فارسی و پژوهش ها و كتاب هایی كه در زمینه این آثار نگاشته شده اند، اختصاص دارد.
استخراج آبهای پنهانی (به عربی: النباط المیاء الخفیه) كتابی است كه در حدود سال 1010 میلادی توسط ابوبكر كرجی نوشته شده است. كرجی این كتاب را برای ابیغانم معروف بن محمد نوشته و در آن حاصل یافتهها و تجربههای شخصی خود و آنچه كه پیشینیان دربارهٔ حفر قنات گفته و نوشتهاند را آورده است. این رساله با وجود اینكه به مسائل علمی پرداخته اما چندان مورد استفاده قرار نگرفته و در زمان خود به دست فراموشی سپرده شده است. در واقع آنان كه میتوانستهاند از آن بهرهمند شوند (یعنی مقنیان) خیلی كم قادر به خواندن بودهاند، حتی بعضی كاملاً بیسواد بودهاند، به ویژه در مورد زبان علمی آن زمان، یعنی زبان عربی. حتی با فرض اینكه قادر به خواندن متن عربی بودهاند، تردیدی نیست كه قادر به درك سطح علمی این رساله نبودهاند.
كرجی در این كتاب به وضوح از كرویت و نیروی جاذبه زمین و قوانین تعادل و حركت كه چندین قرن بعد توسط دانشمندان اروپایی (گالیله و كپلر و نیوتن و ...) مطرح شد سخن میراند.
«استخراج آبهای پنهانی» نخستین بار در سال 1941 و در دانشگاه اسلامی حیدرآباد به زبان عربی چاپ شد. پیش از آن سه نسخه دستنوشت از آن وجود داشت. حسین خدیو جم در سال 1345 خورشیدی (1966 میلادی) این كتاب را ترجمه و بنیاد فرهنگ ایران آن را منتشر كرد.
دكتر بهرام پروین گنابادی (پژوهشگر، نویسنده و منتقد ادبی) كارشناس مجری برنامه درباره كتاب « استخراج آبهای پنهانی » با ترجمه حسین خدیو جم در این برنامه صحبت می كند.
این برنامه به تهیه كنندگی طاهره جولانی و با اجرای نرگس اصفهانی تقدیم علاقه مندان می شود.