آموزش زبان فارسی

هشتمین گردهمایی مؤسسه‌های فعال آموزش زبان فارسی در جهان صبح امروز، هشتم اسفندماه، با حضور غلامعلی حداد‌عادل رئیس بنیاد سعدی، شیخ الاسلامی رئیس مركز مطالعات سیاسی و بین‌الملل وزارت امور خارجه، خطیب‌زاده سخنگوی وزارت امور خارجه‌، حجت‌الاسلام ایمانی‌پور رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و سالار آملی قائم مقام وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در امور بین‌الملل در مركز مطالعات سیاسی و بین‌الملل وزارت امور خارجه برگزار شد.

شهروز فلاحت‌پیشه، معاون بین‌الملل بنیاد سعدی، در این مراسم در سخنانی با اشاره به گزارشی درباره نشست‌های پیشین گفت: شناخت متقابل و بهره‌مندی از ظرفیت‌ها و هم‌افزایی بین دستگاه‌ها و نهادهای متولی آموزش زبان فارسی به جهان عامل اصلی و انگیزه اولیه‌ای بود كه موجب شد بنیاد سعدی پیشنهاد برگزاری این همایش را در دستور كار قرار دهد. اولین همایش در سال 93 با حصور 23 دستگاه برگزار شد كه هدف آن، پرهیز از دوباره‌‌كاری برخی دستگاه‌ها در حوزه آموزش زبان فارسی و شناخت دستگاه‌ها از یكدیگر بود.

شیخ‌الاسلامی، رئیس مركز مطالعات سیاسی و بین‌الملل وزارت امور خارجه، نیز در سخنانی به ارائه گزارش مختصری از فعالیت دانشكده روابط بین‌الملل در حوزه آموزش زبان فارسی به علاقه‌مندان و زبان‌آموزان غیر ایرانی پرداخت و گفت: دانشكده روابط بین‌الملل حدود 35 سال است كه در زمینه آموزش زبان فارسی فعال است و كارنامه بسیار درخشانی دارد. بر اساس گفت‌وگوهایی كه با آقای حداد عادل و هماهنگی‌هایی كه با مجموعه بنیاد سعدی داشتیم،‌ فعالیت ما در زمینه آموزش زبان فارسی عمدتاً متمركز بر سه گروه از علاقه‌مندان است. گروه اول دیپلمات‌های خارجی مقیم تهران و خانواده‌های آنها هستند كه ترجیح داده شده آموزش آنها در دانشكده و توسط استادانی كه علاوه بر تخصص آموزش فارسی، تخصص‌های مضاعفی هم در حوزه‌های سیاست خارجی و روابط بین‌المللی و واژگان تخصصی دارند، انجام شود.

وی ادامه داد:‌ بسیاری از خانوده‌های دیپلمات‌های ایرانی جزو دانشجویان و زبان‌آموزان دانشكده روابط بین‌الملل هستند و انصافاً غیر از اینكه در حوزه آموزش زبان فارسی مؤثر بوده‌اند، فرصت‌هایی را هم برای دانشكده و مركز مطالعات و موقعیت‌هایی برای دستگاه وزارت امور خارجه ایجاد كرده‌اند.

شیخ‌الاسلامی تصریح كرد:‌ گروه دوم زبان‌آموزان ما كارشناسان دستگاه‌های سیاست خارجی و دیپلمات‌هایی هستند كه یا مسئولیت امور ایران را در وزارت خارجه‌های خود بر عهده دارند یا قرار است كه داشته باشند. همچنین دیپلمات‌های جوانی كه در كشورهای دیگر مشغول‌اند و قرار است كارهای ایران را پیگیری كنند،‌ برای آموختن زبان فارسی به ما مراجعه می‌كنند.

وی افزود:‌ گروه سوم دانشجویان ایران‌شناسی هستند كه در این دانشكده درس می‌خوانند. ما از سال‌های دور یك برنامه كارشناسی ارشد مطالعات ایران ‌شناسی داریم كه سر فصل‌های مصوب آن با ایران‌شناسی در دانشگاه‌های دیگر متفاوت است. آنچه كه در دانشكده روابط بین‌الملل تدریس می‌شود، مطالعات ایران معاصر است. تمركز بر نظام سیاسی ایران در سیاست خارجی جمهوری اسلامی، مباحث انرژی و ... از جمله برنامه‌ها و محورهای در نظر گرفته شده برای تدریس است.

رئیس مركز مطالعات سیاسی و بین‌الملل وزارت امور خارجه تصریح كرد:‌ برنامه آموزش زبان ما در زمان شیوع كرونا اگرچه كاهش چشمگیری پیدا كرد، اما به هیچ عنوان متوقف نشد. امیدواریم با رفع مشكلاتی كه برای دانشكده پیش آمده و با پایان همه‌گیری ویروس كرونا، مجداً شاهد شكوفایی برنامه‌های آموزش زبان فارسی باشیم.

علاقه‌مندی مركز مطالعات سیاسی و بین‌الملل برای پژوهش در زمینه ارتباط زبان فارسی وسیاست خارجی

وی گفت:‌ نكته دیگر اینكه بر اساس تقسیم كاری كه در وزارت خارجه انجام شد، امور مربوط به ترویج زبان فارسی در مجموعه آقای خطیب‌زاده مدیریت می‌شود. به جهت ماموریت‌های ویژه‌ای كه مركز مطالعات سیاسی دارد، مایلم اعلام آمادگی كنم كه این مركز در حوزه مطالعات در زمینه ارتباط میان زبان فارسی و سیاست خارجی چه در شرایط فعلی و چه با رویكرد تاریخی مناسبات میان دیپلماسی و سیاست خارجی و زبان فارسی، علاقه‌مند است و آماگی دارد كه پژوهش‌هایی در این زمینه انجام دهد. با همكاری مركز مطالعات و بنیاد سعدی انجام این پژوهش‌ها می‌تواند مفید و جذاب باشد.

شیخ‌الاسلامی گفت:‌ گمان نمی‌كنم مطالعات جامعی درباره اسناد زبان فارسی یا تأثیر زبان فارسی در حوزه مطالعات خارجی انجام شده باشد. مركز مطالعات متولی حفاظت از اسناد تاریخی سیاست خارجی است. بیش از 50 میلیون سند در این مركز نگهدای می‌شود و با ضوابط و قرارداد در اختیار پژوهشگران قرار می‌گیرد. بسیار مؤثر خواهد بود كه ما به مطالعه اسنادی هم در این زمینه فكر كنیم و ببنیم در این گنجینه عظیم اسنادی كه در اختیار ماست چه سندهایی وجود دارد كه می‌تواند مربوط به فعالیت‌های ما باشد. تأثیرات زبان فارسی در سیاست خارجی ما و مباحث دیگری كه مربوط به این حوزه است،‌ می‌تواند در این خلال بررسی شود.

وی در پایان گفت:‌ ظرفیت‌های مركز مطالعات و سیاست بین‌الملل در اختیار و در خدمت زبان فارسی بوده و خواهد بود و از هر طرح و پیشنهادی در این زمینه با افتخار استقبال می‌شود.

حداد عادل، رئیس بنیاد سعدی، نیز در این مراسم در سخنانی گفت: وزیر امور خارجه به موجب مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی در اساسنامه بنیاد سعدی عضو هیئت امنای بنیاد سعدی است. از سوی دیگر، زبان فارسی یكی از مشخصات شناسنامه‌ای ملت ایران است. در دنیا ما را علاوه بر اسلام و مسلمانی، با زبان فارسی هم می‌شناسند. جزو تعاریف ایرانی بودن آشنایی با زبان فارسی گنجانده شده است. زبان فارسی در داخل كشور در كنار زبان‌های قومی و محلی- علاوه بر اینكه زبان مادری بسیاری از مردم ایران است- زبان مشترك همه مردم ایران شده است. مردم ایران از هزار و 200 سال پیش كه این زبان در ایران گسترش پیدا كرد، به هر زبانی كه در خانه تكلم می‌كردند، زبان فارسی را به عنوان زبان مشترك انتخاب كرده‌اند.

به گفته رئیس بنیاد سعدی؛ این زبان نه فقط در ایران وسیله ارتباط و تفهیم و تفاهم همه مردم شده است،‌ بلكه در طول تاریخ به علت قابلیت‌ها و خصوصیات خاصی كه داشته در بخش‌های وسیعی از آسیا برای قرن‌‌ها زبان مشترك بوده است كه یكی از این بخش‌ها شبه قاره هند است.

وی ادامه داد: این زبان به عنوان یكی از زبان‌های كهن دنیا ادبیاتی دارد كه بخش مهمی از ادبیات جهان محسوب می‌شود. اینكه ما هزار سال پیش شاعری به نام فردوسی داشته‌ایم كه شناسنامه تاریخی ملت ایران را در 60 هزار بیت سروده و پس از گذشت هزار سال، اشعار او به هیچ وجه كهنه نشده و امروز هم مانند هزار سال پیش عارف و عامی آن اشعار را می‌فهمند و به عمق معانی این منظومه حكمی پی می‌برند، یكی از قوت‌های زبان فارسی است.