دكتر رستم نژاد، استاد تاریخ ایران، در گفتگو با برنامه « سرزمین من» از رادیو فرهنگ با بیان این مطلب گفت: پدیده عقد قرارداد ١٩١٩ از جمله پدیده های خاص در تاریخ ایران بود كه عموم ایرانی ها در مقابل آن فعالانه وارد شدند و واكنش نشان دادند.
وی در تشریح شرایط عقد قرارداد ١٩١٩ میان ایران و انگلستان گفت: یكسر اصلی این پدیده در خارج ایران بود و در این زمان جهان بتازگی از جنگ جهانی فارق شده بود و روسیه درگیر یك انقلاب شدید بولشویكی و اروپا درگیر مسایل شدید پس از جنگ جهانی اول بود، انگلیسی ها هم بخاطر تمركزشان بر كنفرانس پاریس، با غفلت وارد قرارداد ١٩١٩ شدند و درنهایت شكست خوردند.
دكتر رستم نژاد افزود: ایران نیز در آن زمان درگیر پیامدهای جنگ جهانی، قحطی، ناامنی، آشفتگی اقتصادی، اشغال و سیطره انگلستان بر اوضاع مالی ایران بود و از اینرو خواست و اراده عموم مردم ایران بر این بود كه شرایط به یك ثبات اقتصادی و سیاسی برسد و ازقضا این مسأله، با خواست انگلیسیها ( لرد كرزون) مبنی بر وجود ایرانی دارای ثبات و آرامش و توسعه اقتصادی اما وابسته به انگلستان، همسو شده بود.
وی افزود: با تلاش كروزون از انگلستان و وثوق الدوله از ایران كه از حمایت نسبی احزاب برخوردار بود، قرارداد ١٩١٩ بسته شد، كه بر اساس آن كارشناسان و مستشاران مالی و نظامی انگلستان بر مسایل مالی ایران مسلط باشند و در عوض پرداخت وام و اجرای طرح های راه سازی و تجدید نظر در تعرفه های گمركی را بعهده گرفتند.
دكتر رستم نژاد نشنی در تشریح دلایل شكست قرارداد ١٩١٩ گفت: آنها قدرت علما، افكار عمومی، ناسیونالیستها، دموكراتها، افسران ژاندارمری و همه گروههای مخالف را نادیده گرفتند و در نهایت با استعفای وثوق الدوله این قرار داد لغو شد.
