هفتمین چاپ كتاب «گزارش لحظه به لحظه از سرگذشت اولین كتاب اسلام» نوشته حجت‌الاسلام والمسلمین محمدباقر انصاری منتشر شد. این كتاب روایتی داستانی است از چگونگی تالیف كتاب سُلَیم بن قیس هِلالی.
انتشارات دلیل ما هفتمین چاپ كتاب «گزارش لحظه به لحظه از سرگذشت اولین كتاب اسلام» نوشته حجت‌الاسلام والمسلمین محمدباقر انصاری را با شمارگان هزار نسخه، 56 صفحه و بهای 10 هزار تومان منتشر كرد. نخستین چاپ این كتاب سال 1384 با شمارگان 20 هزار نسخه و بهای 350 تومان منتشر شد و همچنین چاپ پیشین (ششم) آن سال 1390 با شمارگان سه هزار نسخه و بهای 900 تومان در دسترس مخاطبان قرار گرفت.
نویسنده در این كتاب با روایتی داستانی در پنج مرحله گزارشی لحظه به لحظه از چگونگی تالیف كتاب سُلَیم بن قیس هِلالی (نخستین كتاب تالیفی در صدر اسلام) و مراحل تالیف 60 ساله آن را ارائه می‌دهد.
سُلَیْم بن قِیْس هِلالی عامری كوفی از اصحاب خاص امامان حضرت امیرالمومنین (ع)، حضرت امام مجتبی (ع)، حضرت سیدالشهدا امام حسین (ع) و حضرت سیدالساجدین امام سجاد (ع) است. او محضر امام باقر (ع) را نیز درك كرد. سُلَیْم بن قِیْس از قدیم‌ترین علمای شیعه و بزرگان اصحاب ائمه (ع) و مورد وثوق آنان بود محبوبیت خاصی نزد ائمه داشت.
در روایات داریم كه سلیم كتابش را زمان حضرت امیر (ع) در موضوع فضایل اهل بیت (ع) و حوادث پس از رحلت پیامبر مكرم اسلام (ص) نوشت. او همیشه آماده به خدمت بود و روایت است كه در جنگ صفین نیز در ركاب حضرت جنگید و حتی در لیله الهریر كه شدیدترین روز و شب نبرد بود نیز از زمره جنگ‌جویان خاص بود و در میدان حضور داشت.
سلیم در كتابش، مكاتبات علی (ع) با معاویه را به دقت ثبت كرد و خطابه‌های آن حضرت در جنگ را نوشت. همچنین كیفیت جنگ هریر و داستان حكمیت و بر نیزه نمودن قرآن‌ها را در كتابش نوشت. در بازگشت از صفّین هم در قضیه راهبی كه مسلمان شد و كتابهای حضرت عیسی (ع) را به امیرالمؤمنین (ع) تحویل داد حاضر بود و تمامی جریان را در كتابش ثبت كرد. سلیم در نبرد نهروان و همچنین در دو روز پس از ضربت خوردن حضرت (ع) نیز در محضر امیرالمومنین حاضر بود و همه وقایع را ثبت كرد. همچنین پس از شهادت حضرت امیر (ع) سلیم از اصحاب خاص امام مجتبی (ع) بود و رخدادها را می‌نوشت. از جمله هنگامی كه معاویه برای صلح وارد كوفه شد، سلیم خطبه حضرت امام مجتبی (ع) مقابل معاویه را ثبت كرد. او هنگام پادشاهی معاویه نیز هیچگاه فعالیت نوشتن را متوقف نكرد و بویژه به ثبت جنایت‌های معاویه علیه مسلمانان و شیعیان پرداخت.
كتاب به طور كل شامل 48 روایت مهم و مفصل است. محتوا از وقایع پس از رحلت پیامبر آغاز شده و دوران خلافت امام علی (ع)، فضایل امام علی و اهل‌بیت (ع) و پیش‌بینی برخی حوادث قرن اول هجری را دربر می‌گیرد. بیشتر احادیث كتاب، از امام علی (ع)، سلمان فارسی، مقداد بن اسود و ابوذر غفاری روایت می‌شود. با این حال روایاتی نیز از امام حسن (ع)، امام حسین (ع)، امام سجاد (ع)، عمار بن یاسر، عبدالله بن عباس، عبدالله بن جعفر و محمد بن ابوبكر در كتاب نقل شده است.
درباره كتاب علمای امامیه قرون بعد نظرات متفاوتی را بیان كرده‌اند. محمد بن ابراهیم نعمانی آن را به طور كل تایید می‌كند، اما احمد بن حسین غضائری واسطی بغدادی از مشهورترین علمای امامیه در قرون چهارم و پنجم هجری كتاب را به طور كل رد كرده و آن را جعلی می‌داند. شیخ مفید اما نظری بینابین دارد و محتوا را نه كلاً جعلی و نه كاملاً قابل اعتماد می‌خواند. اما تعداد علمایی كه این كتاب را تایید كرده و سلیم را شخصیتی قابل اعتماد خوانده‌اند بسیار بیشتر است.
كتاب سُلَیم بن قیس هِلالی بارها به فارسی ترجمه شده است. دو ترجمه مشهور آن «اسرار آل محمد (ع)» به قلم اسماعیل انصاری زنجانی و دیگری «تاریخ سیاسی صدر اسلام؛ اسرار آل محمد، اسناد سری و ممنوعه نهضت اسلام» توسط محمودرضا افتخارزاده است. ترجمه نخست را ابتدا ناشرانی چون الهادی و معارف اسلامی در دهه 70 منتشر كردند كه بعدها انتشار آن به انتشارات دلیل ما سپرده شد و تاكنون به چاپ‌های متعدد رسیده است. ترجمه افتخارزاده را نیز انتشارات رسالت قلم منتشر می‌كند. همچنین «الفبای شیعه: اسرار آل محمد» نیز ترجمه دیگری از این كتاب به قلم محمد اسكندری توسط انتشارات آرام دل عرضه شده است.
اما حجت‌الاسلام انصاری در كتاب «گزارش لحظه به لحظه از سرگذشت اولین كتاب اسلام» به خوبی توانسته مخاطبان را با شخصیت سلیم و همچنین مراحل تالیف كتاب او آشنا كند. قلم او سلیس و روان است، بنابراین عموم مخاطبان می‌توانند با كتاب ارتباط برقرار كنند.
منبع: مهر
