كتاب زبان‌شناسی پیكره‌ای در عمل نوشته ویلیام جی. كرافورد و انیكو سزومی با ترجمه محسن نوبخت به همت سازمان مطالعه و تدوین كتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت) به تازگی منتشر شد.
پیكر، عبارت است از حجم وسیعی از متون گفتاری و نوشتاری كه نماینده كاربرد واقعی و طبیعی زبان است. زبان شناسی پیكره‌ای در پی فهم این موضوع است كه افراد چگونه از زبان در بافت‌های گوناگون استفاده می‌كنند. بنابراین در این رویكرد برای رسیدن به دركی از نحوه كاربرد زبان در بافت‌های مختلف، حجم وسیعی از متون به نام پیكره با استفاده از رایانه تحلیل می‌شود. نتیجه چنین تحلیلی رسیدن به مجموعه‌ای از الگوهای زبانی تكرارشونده با بسامد آماری مشخص در پیكره است كه می‌تواند توضیحی درباره كاربردهای زبانی به دست دهد.
هدف اصلی كتاب حاضر آموزش عملی و گام به گام زبان شناسی پیكره‌ای به مخاطب است تا جایی كه بتواند با تكیه بر این آموخته‌ها دست به پژوهش‌های پیكره‌ای پیشرفته‌تری بزند. كتاب حاضر برای دانشجویان رشته زبان‌شناسی در مقاطع كارشناسی و كارشناسی ارشد به عنوان منبع اصلی درس «زبان‌شناسی پیكره‌ای» به ارزش 2 واحد ترجمه شده است.
فهرست مطالب
فهرست جدول‌ها
فهرست تصویرها
پیش درآمد
بخش 1: درآمدی بر زبان‌شناسی پیكره‌ای و تحلیل سیاق
فصل اول: زبان‌شناسی، زبان‌شناسی پیكره‌ای و گوناگونی زبانی
بخش 2: جستوجو در پیكره‌های موجود
فصل سوم: جستوجوی پیكره
فصل چهارم: پروژه‌هایی با استفاده از پیكره‌های عمومی
بخش 3: ساختن پیكرۀ خاص خودتان، تحلیل نتایج كمّی خودتان و فهم داده‌ها
فصل پنجم: ساختن پیكرۀ خاص خودتان
فصل ششم: آمار مقدماتی
فصل هفتم: آزمون‌های آماری (آنوا، خی دو، همبستگی پیرسون)
فصل هشتم: زبان‌شناسی پیكره‌ای در عمل
فصل نهم: مسیر پیشِ رو
منابع
واژه‌نامه انگلیسی فارسی
واژه‌نامه فارسی انگلیسی
نمایه
در بخش پیشدرآمد این اثر به قلم مؤلفان آمده است: نظر به تجربه‌مان از كلاس‌های آموزش مقدماتی زبان‌شناسی پیكره‌ای، دریافته‌ایم كه دانشجویان كارشناسی و تحصیلات تكمیلی زمانی اعتماد به نفس و توانایی تحلیل پیكره‌ای را می‌یابند كه فرصت كار با پیكره‌ها و كسب تجربۀ كار با ابزارهای پیكره‌ای و تحلیل پیكره‌ای به آن‌ها داده شود. در حالی كه فهم اصول، رویكردها و مزایای استفاده از پیكره‌ها شناخت بنیادی از این رویكرد به تحلیل زبان را فراهم می‌سازد، اما جنبه‌ای فنی هم وجود دارد كه بهترین راه آشنایی با آن، كار عملی و رویارویی با پیكره است.
ما به این نكته پی برده‌ایم كه دانشجویان فواید و مزایای استفاده از پیكره‌های زبانی را قبول دارند، اما چالش موجود در این زمینه آموزشِ نحوۀ كار با پیكره به آن‌هاست. دانشجویان زمان «كار» با زبان‌شناسی پیكره‌ای باید در مورد جستوجوی پیكره و تفسیر نتایج حاصل از جست‌وجوهای پیكره‌ای‌شان تجربه كسب كنند تا بتوانند با استفاده از این اطلاعات توضیح دهند كه چرا تحلیل‌ها و یافته‌هایشان مهم است یا چه ارتباطی [با موضوع تحقیقشان] دارد.
در این كتاب فرصت‌های مختلفی را در زمینۀ كار روی پروژه‌های پیكره‌ای پیشنهاد می‌كنیم؛ برای نیل به این هدف، ابتدا تمام فصل 4 را به كار روی پروژه‌های پیكره‌ای كوچك اختصاص می‌دهیم. در بخش 3 اطلاعاتی را در اختیار دانشجویان می‌گذاریم تا به ساخت و تحلیل پیكره‌های خودشان بپردازند. دریافته‌ایم كه با دادن فرصتی به دانشجویان برای ساخت و تحلیل پیكرۀ خاص خودشان می‌توان تجربۀ ارزشمندی در زمینۀ طراحی پیكره در اختیار آن‌ها قرار داد یا حتی آن‌ها را به ساخت پیكره‌های دیگری برای پروژه‌های خارج از كلاس تشویق كرد.
با این هدف كه دانشجویان به كسب تجربه عملی در زمینۀ زبان شناسی پیكره‌ای بپردازند، به‌عمد پیكره و نرمافزار مورد استفاده در پروژه‌های پیكره‌ای این كتاب را محدود كرده‌ایم. پیكره‌های مختلفی با سطوح دسترسی متفاوت و نیز نرم‌افزارهای مختلفی در دسترس عموم قرار دارند كه می‌توان از آن‌ها برای تحلیل داده‌ها استفاده كرد (برخی‌ها رایگان هستند و برخی‌ها هم نه). هر پیكره و هر برنامۀ نرم افزاری ویژگی‌های خاص خود را دارد و ما متوجه این نكته شده‌ایم كه این پیكره‌ها و نرم‌افزارهای مختلف گاهی باعث سردرگمی دانشجویانی می‌شوند كه به پیكره‌ها دسترسی ندارند و / یا می‌كوشند یك برنامه یا «اینترفیس جستوجو» در یك پیكره را یاد بگیرند و سپس باید به سراغ یادگیری برنامۀ دیگری بروند. برای حل این مسئله، تمام پروژه‌های این كتاب از مجموعه پیكره‌های تهیه‌شده توسط مارك دیویس در دانشگاه بیرمنگام بهره می‌برند.
بدین‌ترتیب، دانشجویان می‌توانند از پیكره‌های مختلف این وبگاه استفاده كنند، بنابراین برای كار با اینترفیس جستوجوی یك پیكرۀ مشخص فرصت‌های فراوانی می‌یابند. برای پروژه پیكره‌ای بزرگ‌تر، روی نرم افزار رایگان AntConc تمركز كرده‌ایم؛ این نرمافزار را لارنس آنتونی در دانشگاه وسادا تهیه و پشتیبانی كرده است. مسلّماً نرمافزار و پیكره‌های به‌كاررفته در این كتاب تنها نرم افزار و پیكرۀ موجود نیستند، اما به نظر ما این پیكره و نرم افزار مبانی بسیار محكمی برای تحلیل پیكره‌ای فراهم كرده‌اند و به دانشجویان امكان می‌دهند تا، با استفاده از نرم‌افزارهای رایگان و كاربرپسند، «كار عملی در» حوزۀ زبان‌شناسی پیكره‌ای را آغاز كنند.
ازآنجا كه بخش اعظمی از كار در زمینۀ زبان‌شناسی پیكره‌ای نیازمند بهره‌گیری از تحلیل كمّی داده‌هاست، در فصل 5 اندكی از اطلاعات آماری مقدماتی و در فصل 6 اطلاعاتی را درمورد انواع آزمون‌های آماری مطرح كرده‌ایم. هم راستا با یكی از اصول هدایتگر این كتاب، این اطلاعات مقدماتی را شیوه‌ای برای دانشجویان به منظور یادگیری مبانی تحلیل می‌دانیم به این امید كه این دانش را در پروژه‌های دیگر به‌كار بندند یا با یادگیری روش‌های فنی پیشرفته‌تر آماری بتوانند در آینده از آن‌ها بهره‌مند گردند.
چارچوب‌های توصیفی و نظری مختلفی در زبان‌شناسی پیكره‌ای به‌كار می‌روند. برای هدایت دانشجویان در تفسیر یافته‌های پیكره‌ای‌شان چارچوب خاصی را برگزیده‌ایم. تحلیل سیاق تأثیر بسیاری بر كار ما داشته است و معتقدیم كه این رویكرد به فهم كاربرد زبان به‌قدری وسیع است كه می‌تواند انواع پروژه‌های انتخابی دانشجویی را پوشش دهد. در فصل 2، مبانی نوعی تحلیل سیاق را مطرح می‌كنیم و سپس از دانشجویان می‌خواهیم كه هنگام ساختن پیكرۀ خود و هنگام انجام دادن پژوهش پیكره‌ای‌شان به این چارچوب رجوع كنند. می‌دانیم كه برنامه‌های نظری و توصیفی دیگری هم می‌توانند به بحث ما مرتبط باشند، اما احساس می‌كنیم كه تمركز بر یك رویكرد خاص می‌تواند تجربه بیشتری در اختیار دانشجویان قرار دهد تا بتوانند نتایج حاصل از پیكرۀ خود را تفسیر و اهمیت یافته‌های پژوهش خود را تفهیم كنند.
به باور ما، بدون دانش و كسب تجربه در استفاده از یك چارچوب خاص، دانشجویان كاملاً جذب آن جنبه‌هایی از زبان‌شناسی پیكره‌ای می‌شوند كه صرفاً به «فشردن دكمه» مربوط‌اند و بهای آن غافل شدن از قسمت‌های مرتبط با تفسیر داده‌های حاصل از جستوجو در پیكره است. ارائۀ منسجمِ گزارش كار نیز برای ما مهم بوده است. به همین منظور، مطالبی را در مورد ویژگی‌های نگارش مقاله پژوهشی و ارائۀ آن آورده‌ایم (فصل 8). هدف ما در این فصل، فراهم آوردن دستورالعملی، هم برای دانشجویان و هم برای استادان، در مورد شیوۀ تبیین و ارائۀ پروژه‌های پژوهشی خاص است.
در فصل پایانی (فصل 9)، از دانشجویان می‌خواهیم تا انواع پیشرفته‌تری از پژوهش پیكره‌ای را مد نظر قرار دهند با این امید كه این كتاب در حكم مقدمه‌ای در این زمینه باشد و دانشجویان را به پیگیری این ایده‌ها در سطحی حرفه‌ای‌تر تشویق كند و شاید حتی به شیوه‌های چشمگیری بر این رشته اثر گذارد.
كتاب «زبان‌شناسی پیكره‌ای در عمل» نوشته ویلیام جی. كرافورد و انیكو سزومی با ترجمه دكتر محسن نوبخت به همت سازمان مطالعه و تدوین كتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت) به بهای 23 هزار تومان به تازگی منتشر شده است.
منبع: مهر
