كتاب رادیو فرهنگ،پژوهشی است درباره ی نخستین رسانه ی«گرم» (رادیو )ایران كه زیرنظرو ویرایش علمی مسعودعابدین نژادوبا همكاری جمعی ازنویسندگان و پژوهشگران انجام شده است دراین نوشتارهرروزفصلی ازكتاب« رادیو فرهنگ» رادربخش«درقلمرو فرهنگ»می نگاریم.
نویسنده : بجمه حاج رجبعلی
قالب های رایج در ایران
گفتار ، سخنرانی ، گزارش ، درس ، مصاحبه ، دیكلمه ، میزگرد ، تلاوت ، مرثیه ، مداحی ، تواشیح ، موسیقی، ادعیه ، بحث كارشناسی ، روایت ، قصه و داستان ، مسابقه ، نمایش ، و قطعه ی نمایشی و صدای تلفن مخاطبان.
• مزایای رسانه رادیو
- پوشش وسیع و گستردگی حوزه ی انتشاراتی آن بی نظیر است .
- سرعت در مداومت آن تا حدی است كه خبر را به موقع داده و خبر را به خود واقعه پیوند می دهد .
- استفاده ازآن« مانع بسیاری از فعالیتهای دیگر انسان نمی شود .
- قابلیت تحرك فرستنده های رادیویی بسیار بالاست .
- رادیو متنوع ترین رسانه جمعی است .
- رادیو نیاز فوری مخاطبان را تامین می كند .
- تولید یك برنامه ی رادیویی به مراتب سریع تر و آسان تر از تولید یك برنامه ی تلویزیونی و یك روزنامه است و قدرت انتقال آن به مخاطبان سریع تر است.
- رادیو در بحران های داخلی نقش فزاینده ای دارد . رادیو رسانه ی شرایط بحران های مختلف است .
- رادیو می تواند سرچشمه ی نوآوری ها یا اعتراضاتی باشد كه آسان تر از وسایل دیگر ، در دسترس غیر حرفه ای ها قرار گیرد.
- رادیو تخیل آفرین و تفسیر پذیر است .
- رادیو به عنوان یك وسیله ی صوتی ، بهترین برای فراگیری گوش دادن و شكست
بی سوادی شنیداری است .
- رادیو ارتباطات را هر چند ناكامل ولی بهتر از سایر رسانه ها برقرار می كند .
- اصالت خاص رادیو در توانایی برقرار رابطه ی مستقیم با شنوندگان است .
- رادیو اولین وسیله ی تبلیغاتی است كه صنعت و تكنولوژی قرن بیستم به جهانیان اهداء كرده است .
• عوامل موثر در جذب مخاطب
- استفاده از سنجش نظرات مخاطبان
- اطلاع رسانی دقیق ، صحیح و درست
- ارتقاء بخشیدن به سطح دانش و آگاهی مخطب
- استفاده از روش های مختلف برای جذب مخاطب
- نقطه اتصال شدن برای مخاطبان
- صرف انرژی بیشتر بر روی برانگیختن تخیلات مخاطب
- استفاده از سرعت گرفتن عصر جدید به نفع خود برای جذب مخاطب
- اجتناب از برنامه های طولانی
- ساختن برنامه ی كوتاه ، گزیده و مفید
- فراهم كردن بستر مناسب برای برانگیختن تخیلات مخاطب ( در واقع استفاده ی بهینه از ویژگی منحصر به فرد تخیل پردازی رادیو)
- غنی سازی خود در درون سازمان
- داشتن اتاق فكر
- استفاده از بازیگران كه مورد تایید مخاطبان هستند
- توجه به زمان پخش برای برنامه خاص
- استفاده از تبلیغات برای خود رادیو ، هدف جذب مخاطب
- داشتن تنوع در كنداكتور برنامه
- استفاده از امكانات و مزایای رادیوبرای جذب مخاطب
- استفاده از گوینده خوب ، ( انعطاف صدا، گرمی كلام)،مطلب قوی ، اعلام تازه ترین اخبار
«فركانس های قوی رادیویی»
- آنچه تولید می شود مورد نقد و بررسی شود .
- استفاده از افراد متخصص
- استفاده از متن پرمحتوا و مطالب جذاب و گیرا
- توجه به رویكرد نیاز مخاطب و شناخت هر چه بیشتر آن
- به دست آوردن اطلاعات ازرادیو ی بدون اختلال امواج و بكارگیری آن
- به روز شدن ( رادیو باید خود را با تغییرات ارتباطاتی – انتظارات مخاطبان – امكانات فنی وشرایط اقتصادی و سیاسی تطبیق دهد )
- برنامه ریزی آگاهانه برای اثرگذاری و تداوم حضور خود در صحنه ی جهانی
- شناخت شیوه های نفوذ رسانه های بیگانه بر افكار و دیدگاه های مخاطبان
- در نظر داشتن سواد رسانه ای مخاطبان
- توجه به ویژگی های زیستی – اجتماعی –فرهنگی مخاطب
• نمونه ای از دسته بندی مخاطبان
- ارتباط موثر زمانی برقرار می شود كه پیام فرستنده ، متناسب با ویژگی های مخاطب طراحی شود .
بر این اساس باید دسته بندی درستی از مخاطبان داشته باشد ، ویژگی ها ی آنان را بدانند و در زمان و مكان مناسب ، پیام متناسب را برای او ارسال نماید.
- جمعیت شناسی : سن، جنس ، شغل ، اندازه خانواده، موقعیت فرد در چرخه ی حیات خانوادگی ، درآمد، آموزش ، موقعیت جغرافیایی ، مذهب ، نژاد و ملیت ویژگی های جمعیت شناسی مخاطب را در بر می گیرد. فرستنده در طراحی پیام با هدف معین باید به این ویژگی
توجه داشته باشد.
- بر حسب باورها:مردم ، بسته به تجربه ها ، تاثیرات محیط ، باورهای ذهنی و ...دنیا را به شكل های گوناگون درك می كنند . یك پدیده ممكن است نزد اشخاص و گروه های مختلف معانی متفاوت داشته باشد .
- بر اساس نگرش ها : معمولا در جریان انتخابات ، برخورد با موضوعات اجتماعی ، معرفی كالا یا خدمات ، و اعلام عملكرد یك دستگاه یا سازمان ، سه گروه حامیان ، مخالف و بی طرفان از هم تفكیك می شوند كه محتوای ، رسانه و ویژگی پیام برای هریك از این گروه ها باید متفاوت باشد. اصولا هزینه ی پیام رسانی برای موافقان به نسبت مخالفان بسیار پایین است .
رادیو اكنون هم با وجود حضور و رشد شبكه های اجتماعی یك رسانه پرنفوذ و تاثر گذار است . اما این كه چگونه بخواهد و بتواند مخاطبانش را اقناع كند ، الزامات خاص خودش را می طلبد .
هم دانش نیاز است و هم تجربه و در نهایت هنر جلب و جذب مخاطب . یك رسانه باید از تمام توان و ابزار خود استفاده كند و نیروهای نخبه را به كار گیرد تا مخاطب را تحت تاثیر قرار دهد . نخبه یعنی فردی كه بالاترین شاخص را در رشته تخصصی خود داشته باشته باشد ؛ از تهیه كننده گرفته تا صدابردار و البته باید به این نكته هم توجه داشت كه نخبگان در خلال زمان شناسایی می شوند .
نیروی انسانی به طور دائم در حال تغییر و تكامل است . مدام باید به این نخبگان غذای فكری داد .
فهرست منابع و ماخذ
1- برخوردار، ایرج (1381) . اصول تهیه برنامه های رادیویی ، تهران: تحقیق و توسعه صدا.
2- خجسته ، حسن(1384) . تاملاتی جامعه شناسی درباره رادیو ، تهران : تحقیق و توسعه صدا
3- خجسته ، حسن(1380). درآمدی بر جامعه شناسی رادیو ، تهران : تحقیق و توسعه صدا
4- سورین، ورنرجوزف؛ تانكارد، جیمز دبلیو( 1381). تظریه های ارتباطات . ( علیرضا دهقان ، مترجم) . تهران : دانشگاه تهران .(نشر اثر اصلی 1992)
5- كرایسل، آندرو(1381)درك رادیو ، ( معصومه عصام ، مترجم ) تهران : تحقیق وتوسعه صدا ( نشر اثر اصلی 1996)
6- مك كوایل ، دنیس(1380) مخاطب شناسی . ( مهدی منتظر قائم، مترجم) . تهران : مركز مطالعات و تحقیقات رسانه ها ( نشر اثر اصلی 1997)
