منابع تاریخی روایت كرده‌اند كه چهارم محرم ابن زیاد خطبه‌ای در مسجد كوفه خواند و فتوای قاضی شریح مبنی بر ضرورت قتل حضرت سیدالشهدا (ع) را علنی كرد.
به روایت جلد دوم كتاب «الوقایع و الحوادث» علامه محمدباقر ملبوبی و «تقویم شیعه» شیخ عبدالحسین نیشابوری، چهارم محرم روزی است كه ابن زیاد فتوای شریح قاضی مبنی بر لزوم و ضرورت قتل حضرت اباعبدالله الحسین (ع) را در مسجد كوفه علنی كرد.
ابن زیاد طی خطبه‌ای با اشاره به این فتوا مردم را به شركت در سپاه عمر سعد و كشتن حضرت سیدالشهدا (ع) تحریك كرد. به همین دلیل آن دسته از مردمی كه به سپاه عمر نپیوسته بودند همراه با لشكر حصین بن نمیر كه یك روز دیرتر از عمر وارد كربلا شد، به قتلگاه پسر پیامبر آمدند. فتوای شریح باعث شد تا حجم بسیاری از كم خردان كوفه بر علیه حضرت سیدالشهدا (ع) بسیج شوند.
شیخ ابراهیم الموسوی الزنجانی در كتاب «وسیله الدارین فی انصار الحسین (ع) اشاره كرد كه ابن نمیر روز پنجم محرم سال 61 هجری با سپاهیانی بالغ بر چهار هزار نفر به كربلا وارد شد تا به لشكر سه هزاره نفره عمر بپیوندند برای مقابله با سپاه 74 نفره حضرت سیدالشهدا (ع). پس از آن نیز تا ششم محرم بازار آهنگران كوفه برای خرید و یا تیز كردن شمشیرها داغ بود.
شریح بن حارث كندی، در زمان خلیفه اول ابوبكر از جمله تازه مسلمانان به شمار می‌رفت. در دوره عمر بن خطاب قاضی كوفه شد و عثمان بن عفان نیز در دوره خلافت خود، كرسی قضاوت او را تمدید كرد. به دلیل آنكه شریح با فرمان خود خلفا این منصب را دریافت، بنابراین از شهرت و نفوذ زیادی برخوردار شد و به عنوان یك شخصیت سیاسی و اجتماعی مورد احترام بسیاری از قبایل قرار گرفت.
دلیل دادن منصب قضا به او توسط خلیفه دوم را در این ذكر كرده‌اند كه عمر صحابه پیامبر را نزد خود در مدینه به عنوان رایزن و مشاور نگه می‌داشت و به همین دلیل در مناطق مختلف جامعه اسلامی كه به دلیل فتوحات بسیار گسترده‌تر از قبل شده بود، بسیاری از تازه مسلمانان كه دانش چندانی هم نسبت به شرعیات نداشتند، مناصب مختلف از جمله منصب قضاوت را بر عهده گرفتند.
در دوره زمامداری حضرت امیرالمومنین (ع) به دلیل آنكه شریح مورد اتهام قرار نگرفته بود، دوره قضاوتش تمدید شد، اما حضرت بلافاصله پس از اینكه راه خطای شریح بر همگان مشخص شد، او را عزل و تبعید كرد. دوره قضاوت شریح بسیار طول كشید. او پس از شهادت حضرت امیر (ع) نیز بدون آنكه حكمی از جانب امام مجتبی (ع) داشته باشد، شغل خود را ادامه داد و با دوران روی كار آمدن معاویه آغاز سلسله پادشاهی بنی امیه، این شغل او دوباره رسمی شد.
درباره شریح قاضی، زندگی و عملكردش منابع اختصاصی و پژوهش‌های تخصصی اندكی وجود دارد و ضرورت دارد كه محققان تاریخ اسلام با بازخوانی دوباره آن دوران تاریخ و تحلیل دقیقی از او را به مخاطبان امروزی ارائه دهند. یكی از معدود منابع در این موضوع «شریح قاضی» نوشته علی اكبر خدایی است كه برای نخستین بار سال 1382 توسط انتشارات اطلاعات منتشر شد و به سال 89 امكان تجدید چاپ پیدا كرد. بجز این مخاطب برای آگاهی درباره این شخصیت باید به منابع تاریخ اسلام بویژه منابع مربوط به تاریخ كوفه رجوع كن
منبع: مهر
