سالروز شهادت امام باقر العلوم (ع) فرصتی است كه سری به احادیث ارزنده ایشان بزنیم.
احادیثی كه ثمره سال‌ها تلاش شبانه روزی این معصوم است. امام باقر (ع) و فرزندشان امام صادق (ع)، احادیث فراوانی را برای ما به جای گذاشتند تا چراغ راه زندگیمان باشد. یكی از موضوعاتی كه در احادیث این دو امام رئوف به ویژه امام باقر (ع) دیده می‌شود، موضوع تربیت فرزند است.
توجه به نقش مربی در زندگی
به بهانه سالروز شهادت امام پنجم شیعیان، با حجت الاسلام و المسلمین تبریزی كارشناس مذهبی و پژوهشگر دینی درباره تربیت فرزند از منظر امام باقر (ع) گفت و گو كردیم. این كارشناس مذهبی در ابتدا بیان كرد: تربیت یك واژه مقدس و متعالی است. این واژه از صفات خداوند است. رب العالمین بودن خدا به همان صفت تربیت ذات حضرت حق بر می‌گردد. در قرآن كریم فرمودند، قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ یعنی پناه می‌برم به مربی و تربیت كننده خودم. به همین دلیل مربی نقش بسیار مهمی دارد و هیچ كس در طول تاریخ بدون تربیت به كمال نرسیده است. بین مربیان هم نزدیك‌ترین و موثرترین افراد والدین هستند.
بیشترین روایت با موضوع تربیت از امام باقر (ع)
وی در ادامه به نكات جزئی تربیتی در احادیث امام باقر (ع) اشاره كرد و گفت: اهل بیت (ع) خیلی به مسئله تربیت به ویژه تربیت فرزند توجه داشتند. امام باقر (ع) درباره این مسئله سخنان فراوانی را بیان كردند. شاید بیشترین روایت با موضوع تربیت از امام باقر (ع) است. امام پنجم از ابتدای تولد فرزند نوع تربیت، شیوه صحبت كردن با فرزند و جزئی‌ترین رفتار‌ها با آنان را بیان كردند.
علت اختلاف فراوان میان والدین فرزند در روایات امام باقر (ع)
حجت الاسلام و المسلمین تبریزی ادامه داد: وقتی ما نگاه می‌كنیم، می‌بینیم رفتار‌های تربیتی كم رعایت می‌شود و كوتاهی والدین آثار خود را به مرور در رفتار فرزندان نشان می‌دهد. آن فرزند وقتی به نوجوانی می‌رسد به دلیل كمبود تربیت و كم توجهی به آموزه‌های اهل بیت (ع) با مشكلاتی مواجه می‌شود و دنیای فرزند از دنیای والدین فاصله می‌گیرد. این روز‌ها خیلی از والدین متدین هستند، اما فرزندانشان نگرش و رفتاری متفاوت از آن‌ها دارند؛ شكاف بین والدین و فرزند از رعایت نكردن نكات ریز تربیتی نشات می‌گیرد.
كار‌هایی كه باید از زمان تولد فرزند انجام داد
وی افزود: دو سه مورد نكات تربیتی از منظر امام باقر (ع) را برای نمونه اشاره می‌كنم تا به ریز بینی ائمه اطهار (ع) در زمینه تربیت پی ببریم. حضرت امام باقر (ع) می‌فرمایند، وقتی فرزندتان به دنیا آمد كامش را با آب فرات باز كنید. به این موضوع اشاره كردند كه در كدام گوش اذان و كدام گوش اقامه گفته شود. این جزئیات شاید در مرحله اول مهم به نظر نرسد، اما قطعا اثرات فراوانی در آینده فرزند خواهد داشت. ایشان درباره مراحل بعدی تربیتی فرمودند كه وقتی 7 روز از تولد نوزاد پسر گذشت، گوسفندی نر و اگر دختر بود گوسفند ماده برایش ذبح كنید. به این كار عقیقه گفته می‌شود. حتی سفارش شده است كه در همان روز كه عقیقه انجام شده است، فرزند را نام گذاری كنید. درباره این عمل نیز آداب فراوانی ذكر شده است.
روایتی شنیدنی از برخورد امام باقر (ع) با فرزندشان امام صادق (ع)
این كارشناس مذهبی به عمل گرایی در فعالیت‌های تربیتی اشاره كرد و گفت: محمد بن مسلم از كسانی است كه هم محضر امام باقر (ع) و هم امام صادق (ع) را درك كرده است. او از اصحاب خوب و فقیه عالی مرتبه این امام بود. این صحابه نقل كرده است كه نزد امام باقر (ع) بوده كه امام صادق (ع) به پدرشان وارد شدند. ظاهرا امام صادق (ع) مشغول بازی با عسایی بودند. امام باقر (ع) با تماشای فرزندشان فرمودند پدر و مادرم فدایت تو‌ای فرزندم. ایشان با فرزندی خردسال در جمع اینگونه رفتار كردند. در ادامه امام باقر (ع) نصیحتی كردند و پسرشان را در آغوش گرفتند. یعنی امام باقر (ع) با ادبیاتی مناسب فرزندشان را بالا می‌برند و سپس در فضایی مناسب تعلیمشان دادند. توجه به این جزئیات تربیتی در روایات امام باقر (ع) فراوان دیده شده است.
نقشی كه عمل در تربیت دارد
حجت الاسلام و المسلمین تبریزی در پایان بیان كرد: امام باقر (ع) اعتقاد داشتند كه دیگران را با غیر زبانتان امر و نهی كنید. امام باقر (ع) و دیگر ائمه اطهار (ع) در تربیت فرزندشان با غیر زبان عمل می‌كردند. مثلا نوع تربیت حضرت را صحبت كردن ایشان با فقرا، عبادت و زندگی اجتماعیِ ایشان تشكیل می‌داد. بسیاری از ما تربیتمان زبانی است. به طور مثال خیلی از ما با زبان نماز اول وقت را به فرزندمان آموزش می‌دهیم، اما در عمل خودمان پایبند حرفمان نیستیم. اثر گذاری این نوع امر به معروف‌ها بسیار پایین است.
به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان/
