كتاب «معماری ایرانی: دستگاه شناسی» نوشته معماریان منتشر شد. به باور نگارنده، معماری ایرانی نیز چون موسیقی ایرانی دارای قالب‌ها و یا دستگاه‌هایی است كه در تداوم آن نقش بنیانی داشته‌اند.
كتاب «معماری ایرانی: دستگاه شناسی» نوشته غلامحسین معماریان توسط نشر گلجام منتشر شد. پژوهشگران تاریخ معماری همچون آندره گدار و پوپ، معماری ایران را بیشتر با رویكرد تاریخی تسلسلی دیده‌اند و دوره‌ها یا سلسله‌های سیاسی مبنای كار آنها بوده است. پس از آن بود كه استاد محمدكریم پیرنیا رویكرد شیوه شناسی را كه در كتاب «سبك شناسی معماری ایران» شرح آن داده شده است معرفی كرد.
كتاب «معماری ایرانی: دستگاه شناسی» نگاهی نو به معماری گذشته ایران دارد و با نگاهی تداومی به معماری گذشته ایران پرداخته است. به باور نگارنده، معماری ایرانی نیز چون موسیقی ایرانی كه به دلیل وجود ردیف‌های دستگاهی تداوم یافته، دارای قالب‌ها و یا دستگاه‌هایی است كه در تداوم آن نقش بنیانی داشته‌اند. همانگونه كه نوازندگان و خوانندگان موسیقی دستگاهی ایرانی، با انتخاب یكی از دستگاه‌های هفت تا دوازده گانه، به اجرای كار خود می پردازند و خلاقیت خود را در آن چارچوب و قالب به نمایش می‌گذارند، معماران ایرانی نیز بر مبنای قالب‌ها یا دستگاه‌هایی كه در ذهن خود داشتند به طراحی و اجرا می‌پرداختند.
دستگاه‌ها ساختارهایی فضایی هستند كه در كاركردهای مختلف می‌توان از آنها بهره گرفت. برای نمونه بناها در دستگاه گنبدخانه‌ای كاركردهایی همچون آتشكده، مسجد، مدرسه، آرامگاه و خانقاه داشته‌اند.
در این كتاب پنج دستگاه به نام‌های گنبدخانه‌ای، ایوانی، تالارهای ستون دار، گنبدخانه-ایوان، میان سرا و دستگاه تركیبی را خواهیم دید و در هر دستگاه بناها در یك سیر تاریخی دیده می‌شوند. در بخش‌های مختلف كتاب از حدود هشتصد و پنجاه نگاره بهره گرفته شده كه بسیاری از آنها برای نخستین بار ارائه می‌شوند.
غلامحسین معماریان دارای مدرك دكترای معماری از دانشگاه منچستر انگلستان است و هم‌اكنون به عنوان عضو هیات علمی در دانشكده معماری و شهرسازی دانشگاه علم و صنعت ایران مشغول به تدریس است.
«مبنای طراحی معماری»، «نیارش سازه‌های طاقی در معماری اسلامی ایران»، «سیری در منابع نظری معماری»، «هویت شهری و معماری استان فارس»، «سیری در معماری آب انبارهای یزد»، «آشنایی با معماری مسكونی ایرانی: گونه شناسی درونگرا» و «آشنایی با معماری مسكونی ایرانی: گونه شناسی برونگرا» نام شماری از تالیفات منتشر شده معماریان است.
همچنین از میان ترجمه‌های منتشر شده این مدرس دانشگاه علم و صنعت نیز می‌توان به «گونه شناسی (تیپولوژی) اولیه» نوشته جان كارلوكاتالدی و «چگونه می‌توان یك پایان نامه تحصیلی نوشت» نوشته اومبرتو اكو اشاره كرد.
منبع: مهر
