فرهنگستان هنر در ایام شیوع بیماری كرونا، موسیقی اواخر عصر قاجار را برای پژوهشگران و علاقه‌مندان به موسیقی اصیل ایرانی در فضای مجازی منتشر می‌كند.
این مجموعه (شامل 8 لوح فشرده آوازیِ اواخر دوران قاجار)، ضمیمه كتاب گلبانگ سربلندی (مبانی و بررسی آواز ایرانی) است كه مؤسسه متنِ فرهنگستان هنر آن را، با پژوهش بهمن كاظمی و به اهتمام وَهرَز پوراحمد و مهدی فراهانی، در سال 1389 منتشر كرد
فرهنگستان هنر برای علاقه‌مندان و پژوهشگران عرصه موسیقی كشور اقدام به نشر روزانه این قطعات موسیقی خواهد كرد.
لوح نخست: شامل اولین مرحله ضبط موسیقی روی صفحات سنگی گرامافون در تهران، در دی‌ماه 1284 شمسی (ژانویه 1906میلادی) است كه 116 قطعه موسیقی را دربرمی‌گیرد. آثار باقی‌مانده از این دوره را كه شامل صفحاتی چون صدای رجال دوره قاجار، آثار نوازندگان و خوانندگان سده گذشته، دسته‌های موسیقی شاهی و بازیگران تئاتر است، می‌توان جزو نمونه‌های صوتی ضبط‌شده در ایران دانست.
لوح دوم: دومین مرحله از ضبط موسیقی روی صفحات سنگی گرامافون در خرداد 1286 شمسی (1907 میلادی) اتفاق می‌افتد كه 20 قطعه به‌جامانده از این مرحله در لوح دوم منتشر شده است. آثار ضبط‌شده در این سال مربوط به سفر میرزا حسینقلی به همراه هیئتی 5 نفره به پاریس است.
لوح سوم: صفحات باقی‌مانده از این دوره كه در لندن در فاصله روزهای 12 تا 23 آوریل 1909میلادی ضبط شده‌اند، در این لوح منتشر شده است كه 113 قطعه موسیقی را دربرمی‌گیرد.
لوح چهارم: این لوح صفحات ضبط‌شده در تهران در سال 1291 شمسی است و شامل 38 قطعه آوازی می‌شود كه در سال 1912 میلادی در استودیوی كمپانی در كوچه فیل‌خانه در لاله‌زار تهران ضبط شد و برای تكثیر به كارخانه شركت گرامافون در «ریگا» روسیه فرستاده می‌شد.
لوح پنجم: این لوح 57 قطعه موسیقایی دارد و مربوط به صفحات ضبط‌شده در تفلیس در سال 1293 شمسی است. این قطعات در آخرین مرحله از دوره اول ضبط صفحه در نخستین روزهای تاج‌گذاری احمد شاه قاجار، كه تقریباً چند ماه قبل از شروع جنگ جهانی اول بود، ضبط شد.
لوح ششم: این لوح مربوط به صفحات ضبط‌شده در فاصله سال‌های 1305 تا 1312 شمسی است كه بعد از جنگ جهانی اول، كمپانی‌های خارجی آن را ضبط می‌كردند. در میان آثار ضبط‌شده در این دوره، تعدادی از استادان آواز دوره قاجار، آثاری از خود به یادگار گذاشتند كه شامل 72 قطعه موسیقی است.
لوح هفتم: این لوح 49 قطعه آوازی دارد كه آثاری پراكنده از استادان آواز ایران را شامل می‌شود. بعضی از خوانندگان این دوره منسوب به مكتب اصفهان و ساكن این شهر بودند.
لوح هشتم: این لوح گردآوری‌شده شامل آوازها و تصنیف‌هایی از خوانندگان سده گذشته در شمال مرزهای جغرافیایی ایران است كه از نظر فرهنگی قرابت بیشتری با ما دارند و بعضی از ایشان، آواز و تصنیف را با شعر فارسی خوانده‌اند كه متأسفانه از مشخصات خوانندگان و نوازندگان این آثار اطلاع مشخصی به دست نیامده است.
منابع آوازی به‌دست‌آمده در این مجموعه كه جمعاً 469 قطعه موسیقی صوتی را دربرمی‌گیرد، به‌تدریج در پورتال فرهنگستان هنر منتشر خواهد شد كه مخاطبان می‌توانند برای دریافت این آثار به نشانی اینترنتی http://honar.ac.ir مراجعه كن
منبع: تسنیم
