گزارش روز :نمایشگاه آثار هلندی ها در ایران دستخط ونگوگ در موزه ملی/مومیایی با پوست و بدون استخوان

دهم مهر ماه امسال در پی برپایی نمایشگاهی از آثار تاریخی ایران در موزه درنتس هلند، آثاری از هلندی ها نیز به موزه ملی ایران آمد كه شامل 331 اثر تاریخی و هنری بود و در میان آنها یكی از آثار برای ایرانی ها جالب تر و جذاب تر بوده است. این اثر متعلق به یك مرد مومیایی شده بود. جذابیت مومیایی ها از آن جهت است كه در ایران سنت مومیایی شدن هیچ گاه وجود نداشته و بدین ترتیب این نوع تدفین جذاب به نظر می رسد. اما آنچه كه این مومیایی را از مردان نمكی زنجان و مومیایی های دیگر متمایز كرده ، این است كه این مرد به صورت طبیعی در مرداب مومیایی شده است. تدفین اموات در مرداب ها و باتلاق ها یك مراسم آیینی بین هلندی ها بوده است.

به این مرد اكسلورموند گفته می شود چون از دوره آهن تعدادی مومیایی طبیعی انسان در باتلاق‌ها یافت شده كه بهترین نمونه آنها مرد اكسلورمند است. این مرد بین سال‌های 430 تا 250 پیش از میلاد می‌زیسته و جسدش در سال 1914 میلادی (1293 خورشیدی) در باتلاقی نزدیك اكسلورموند كشف شده است. محلی كه این مرد كشف شده اكنون معدن زغال سنگ نارس است و كارگران معدن زغال سنگ او را هنگام برداشت از باتلاق كشف كرده اند.

اكنون بدن مومیایی شده این مرد هلندی در محفظه ای شیشه ای در موزه ملی ایران به نمایش گذاشته شده است محفظه ای كه دمای هوا و میزان رطوبت آن به گفته مسئولان موزه هماهنگ با شرایطی است كه قبلا این مومیایی در آن شرایط نگهداری می شده است ضمن اینكه سیستمی نیز در پایین محفظه به كار گرفته تا این دما تغییر نكند.

این مومیایی هر بازدیدكننده ای را به سمت خود جذب می كند و این سوال را برای او به وجود می آورد كه چنین جثه كوچكی چگونه می توانسته متعلق به یك مرد كامل بوده باشد. چون بدن او كاملا جمع شده است. استخوان بدن این مرد در باتلاق حل شده و تنها پوستش باقی مانده كه آن هم در اثر زمان شبیه به چرم شده است و اكنون بدون هیچ ماده ای پوست تن به رنگ سیاه باقی مانده است بدون استخوان! برخی از تكه هایی از لباس این مرد هنوز باقی مانده است مانند تكه ای از زیر پوش پشمی، یك كلاه از پوست گوسفند، یك كفش از پوست گوزن و یك كلاهك از پوست گوساله.

جسد این مرد با كمی ریش و سیبیل كامل است و تنها بخش هایی از ساعد، دست چپ، انگشتان، زانو و پای راست آن از بین رفته است و به صورت طبیعی نیز جسد آن خشك و بنابراین كوچك شده است وگرنه احتمال می رود كه كمتر از 45 سال سن داشته باشد.
یكی از آثار ون گوگ در ایران با دست خط خودش

در میان آثار به نمایش گذاشته شده در نمایشگاه آثار هلند، یك تابلو لیتوگراف با استفاده از جوهر سیاه مداد شمعی، قلم و جوهر وجود دارد كه یك طرح به نام فرسوده از سری طرح های ونگوگ از فردی بازنشسته و كهنه سرباز در نوانخانه ای محلی واقع در لاهه است. این طراحی اجرای مجدد یك طرح و آبرنگ است كه ون گوگ یك سال پیش از آن ترسیم كرده بود او برای ترسیم «فرسوده» از نقاشی «یكشنبه در بیمارستان چلسی » اثر یك هنرمند دیگر الهام گرفته بود. از این لیتوگرافی هفت نسخه سنگی تولید شده كه از میان آنها این نمونه دارای زیر نویس «در دروازه ابدیت» است. این زیر نویس دست خط ون گوگ است.

این اثر جزو آثاری نیست كه از هلند به ایران آورده شده باشد بلكه در مخزن و گنجینه موزه هنرهای معاصر ایران نگهداری می شده و برای نمایش در این نمایشگاه از مخزن بیرون آورده شده و دوباره به موزه هنرهای معاصر برمی گردد. بنابراین این نمایشگاه تنها فرصت دیدن تابلوست.

560 شی تاریخی در 331 ردیف از موزه درنتس شهر آسن در هلند در سه گالری «باستان‌شناسی از دوره پارینه سنگی میانه تا اوایل قرون وسطی (800 – 4500 میلادی)»، «سفال» و «تابلوهای نقاشی (قرون 19 –20 میلادی)» به نمایش درآمده‌اند، برخی از تابلوهای به نمایش درآمده منحصر به فرد هستند مانند تابلوی «چشم‌انداز خانه روستایی در درنته 1894» كه مسئولان موزه درنتس سال گذشته از نهاد دیگری خریداری كرده‌اند، اما تا قبل از انتقال آن به ایران، در هیچ كدام از تالارها یا نمایشگاه‌های هلند نمایش داده نشده بود و ایرانی ها برای اولین بار شاهد آن هستند.

«سیمون مولین» این نقاشی بسیار مدرن را 124 سال پیش به تصویر كشیده است. تصویری از مناظر درنته كه در آن یك زن روستایی با فرزندی در آغوش، میان گوسفندان و یك خانه‌ روستایی دیده می‌شود با به كارگیری خطوط كناری تیره و همچنین حدفاصل‌هایی بین رنگ‌ها و استفاده از یك طیف محدود رنگی، ناگهان این اثر به یك سبك نقاشی مدرن ساده تبدیل می‌شود.

در تابلوهای نقاشی هلندی ها یك نكته بسیار جالب است . اینكه اگر سر گوسفندی در نقاشی رو به جلو باشد ارزش آن نقاشی بیشتر از زمانی است كه گوسفندان در حال ترك و یا رفتن هستند. این نكته دقیقا در آثار نقاشی هلندی ها به چشم می خورد.

اما در كنار نقاشی میوان سفالینه های مردم این كشور را هم مشاهده كرد كه شباهت زیادی به سفالهای ایرانی دارد و نشان می دهد كه روش تهیه سفال در خاورمیانه روی هلندی ها چقدر تاثیر داشته است. در كنار تمام این آثار، ابزار سنگی مانند تبردستی متعلق به دوره پارینه سنگی و انسانهای اولیه نیز به نمایش درآمده آثاری كه 50 هزار سال قدمت دارند.

نمایشگاه «باستان‌شناسی و هنر سرزمین هلند به‌روایت موزه درنتس» از 10 مهر افتتاح شده و علاقه مندان می‌توانند تا 17 فروردین سال 98 از این آثار در ساختمان موزه دوران اسلامی كنار موزه ایران باستان به نمایش درآید. نرخ بلیت ورودی این نمایشگاه 5 هزار تومان تعیین شده و یك شنبه ها نیز این نمایشگاه تعطیل است.