مولوی می گوید به جای اینكه با سختی و تلاش طاقت فرسا و طولانی و گاهی نشدنی ، یك یك رذایل اخلاقی را درمان كنید، بهتر است كه كاری كنید تا ریشه ی آن رذایل از بین برود
نویسنده : حسین نعمتی
همه دین ها ، عرفان ها ، و مكتب های اخلاقی مهم ترین مسئله ای كه پایه و اساس گرفتاری انسان می دانند خودبینی و منیت آدمی است و می گویند تا وقتی این منیَت در انسان پا برجا باشد ،گرفتار و بیچاره است به قول حافظ :
تو خود حجاب خودی حافظ ازمیان برخیز
بنابراین راهكارهای مختلفی برای اصلاح خودخواهی و منیت آدمی می دهند.
راهكارهایی چون ریاضت ، تزكیه ، تهذیب و... همه و همه ناظر به اصلاح همین خودخواهی و منیت آدمیان است . امام محمد غزالی كتاب گرانسنگ احیاالعلوم الدین خود را یكسره به اصلاح جزء جزء رفتارهای آدمی مبتنی بر معرفت و تزكیه و ریاضت نهاده است تا سرانجام بتواند به اصلاح علت العلل رذایل اخلاقی كه همان منیت آدمی ست برسد.
اما راهكاری كه مولوی می دهد شاید كم نظیرترین و راحت ترین شیوه است.چكیده و خلاصه راهكار مولوی به شكل ساده و راحت عبارت است از : عاشق شدن
او معتقد است و به آدمیان می گوید كه اگر می خواهید همه صفات ناپسند اخلاقی شما به راحتی اصلاح شود و راه طولانی صد ساله در تزكیه و تهذیب نفس را یك شبه طی كنید عاشق شوید. عشق كیمیایی است كه تمام صفات ناپسند اخلاقی شما را متحول و منقلب می كند زیرا عشق مشكل بنیادین وجود آدمی یعنی همان خودخواهی را از بین می برد. زیرا تمام صفات ناپسند اخلاقی در نهایت عنصری از توجه و تعلق و منیت در خود دارد و اگر بخواهیم یك عامل مشترك بین تمام رذایل اخلاقی انسان بیابیم آن چیزی جز منفعت طلبی برای خود حتی به قیمت از بین رفتن حق دیگری نیست.
مولوی می گوید به جای اینكه با سختی و تلاش طاقت فرسا و طولانی و گاهی نشدنی ، یك یك رذایل اخلاقی را درمان كنید، بهتر است كه كاری كنید تا ریشه ی آن رذایل از بین برود و بهترین راه درمان خودخواهی عاشقی است . كیمیای عشق اكسیری است كه می تواند خاك رذیلت را طلای فضیلت كند و همان داروی شفابخشی است كه منیت و خودخواهی شما را درمان می كند.
ای دوای نخوت و ناموس ما ای تو افلاطون و جالینوس ما
و به همین سبب مولوی هر دو نوع عشق چه عشق مجازی و چه عشق حقیقی را برای رسیدن به این مقصود مطلوب می¬داند
عاشقی گر زین سر و گر زان سر است عاقبت ما را بدان شه رهبر است
