مولوی از داستان دیوانی كه در بند و زنجیر بودند و در تسخیر حضرت سلیمان(ع) بودند (1)استفاده می كند و می گوید مردم مانند آن دیوان هستند و میل و شهوت همان بند و زنجیرهاست .
نویسنده : حسین نعمتی
برخی افراد میل و شهوت را به صورت مطلق امری نكوهیده و ناپسند می دانند. حتی این برداشت به عرفان و عارفان نسبت داده می¬شود اما مطابق باور معنوی و عرفانی میل و شهوت نه تنها مطلقا نكوهیده و ناپسند نیست بلكه وجود آن بسیار ضروری وحیاتی است. اساسا پایه و بنیاد گردش كارهای این دنیا بر اساس میل و شهوت است. مولوی در دفتر چهارم مثنوی در قالب تمثیلی از همین موضوع یاد می¬كند و می¬گوید:
خلق دیوانند و شهوت سلسله می كشدشان سوی دكان و غله
مولوی از داستان دیوانی كه در بند و زنجیر بودند و در تسخیر حضرت سلیمان(ع) بودند (1)استفاده می كند و می گوید مردم مانند آن دیوان هستند و میل و شهوت همان بند و زنجیرهاست . به عقیده مولوی انسان نیز با زنجیر میل و شهوت به دنبال كسب و كار می¬رود و بدین ترتیب اجتماع و شهرها آباد می شود. به دیگر سخن اگر میل و شهوت از انسانها گرفته شود، حركت و كوششی نمی¬كنند و در نتیجه دنیا نه تنها آباد نمی شود بلكه خرابه و ویرانه¬ای خواهد شد.
می كشاندشان سوی كسب و شكار می كشاندشان سوی كان و بحار
جاذبه میل و شهوت مردم را سوی انواع كسب و كار می برد عده ای را سوی شكار و عده ای را سوی كار در معادن و دریاها می¬برد و.... .
در واقع مهم ترین عاملی كه انسانها را به سوی كار و تلاش سوق می دهد همین امیال و شهوات است. بنابراین نتیجه می¬گیریم كه میل¬ها و شهوت¬ها همچون حرص و مال و جاه و مقام از این منظر نه تنها مذموم و نكوهیده نیست بلكه جنبه مثبت هم دارد و آن همان سوق دادن انسان به كسب و كار و تلاش و كوشش و در نتیجه پیشرفت زندگی فردی و اجتماعی است.2
1-این قصه در آیات 37و38سوره مباركه ص آمده است.
2- میل و شهوت یك عامل كار و تلاش وعامل دیگر كارو تلاش می¬تواند خدمت به همنوع یا كسب رضایت خداوند باشد.
