فیلون اسكندرانی از متفكران یهودی بود كه حدود 20 سال قبل از میلاد مسیح متولد شد و تا سال پنجاه میلادی می زیست. وی بسیاری از جزیان های فكریِ چس از خود را تحت تاثیر قرار داد.
نویسنده: علی شالچیان
هرمیپوس و اریستوبولس كه پیش از وی می زیستند، كوشیدند تا دین یهود را با اندیشه هاى فلسفى یونان تطبیق دهند؛ اما فیلون آمد و راه جدیدى گشود. او گفت: "حقیقت، بالتمام، در تورات است؛ ولى افلاطونیان نیز به حقیقت رسیده اند."
فیلون تطبیق میان وحى و فلسفه افلاطونى را به عهده گرفت، و معتقد شد كه این كار امكان دارد، به شرط آنكه بدانیم چگونه نص تورات را در پرتو فلسفه تأویل كنیم.
روش فیلون، یك روش سمبولیكِ متعارف در آن عصر بود. فیلون گفت: كائنى كه افلاطون از آن سخن گفته است، همان خدایى است كه موسى بدان بشارت داده است، و آن فوق جوهر و فكر و خارج از زمان و مكان است. داراى هیچ كیفیتى نیست، و هیچ عقلى را توان دریافت آن نیست.
از نظر فیلون، خدا همان ساحتِ "مثال" است و خالق هر موجودى است، ولى او جهان را بدون واسطه خلق نكرده است؛ بلكه در خلقت واسطه هایى هست كه فیلون آن ها را "قوا" و "مُثُل" و "ملائكه" و "شیاطین" نامیده است. او به شكل عجیبى میان دو مفهوم متناقض: مفهوم "مُثُل" (كه در عقل الهى موجود است) و مفهوم ملائكه، یعنى قوایى كه خداوند به كار مى گیرد، خلط كرد.
فیلون خدا را "شمس معقول" و این قوا را "حكمة اللّه" نامید. او گفت این قوا از خدا فیضان یافته اند. بدین گونه مى بینیم كه فیلون میان تعبیرات فلسفه افلاطونى و رواقى و تورات آمیخته است. مجموعه این قوا، از نظر فیلون كلى را تشكیل مى دهند، كه فیلون آن را "كلمة اللّه" و خیال الهی نامید.
این "كل" -برحسب نصوصى كه به ما رسیده- مجموعه اى است از قوا، یا موجود مشخصى الهى است؛ یا نظامى است از صُوَر مجرده، یا جهان معقولى است-به تعبیر افلاطون- و یا مجموعه اى است از عقول ایجادكننده- به معنى رواقى آن.
فیلون نظر سِفر تكوین تورات را كه مى‌گوید عالم از عدم آفریده شده است، انكار كرد و آن را بدین گونه تأویل كرد كه عالم از نظر ماده، قدیم است، و از نظر شكل، حادث؛ ولى حدوث آن قبل از زمان بوده است؛ زیرا زمان نتیجه حركت هستی است.
به عقیده فیلون، خداوند ابتدا، عالمى معقول و انسانى مثالى و عناصر و موجوداتى زنده در ساحت خیال خود بیافرید، سپس عناصر و موجودات مادى و انسان منظور را تكوین داد.
به نظر فیلون، عالم معقول، از ازل در كلمه موجود بود و آن در كل، تابع نسبت هاى عددى است. در اینجا فیلون، وارد یك سلسله پیشنهادها مى شود، كه در غرابت، بر آنچه رواقیان و فیثاغوریان بدان رسیده بودند، پیشى گرفته است.
