شكل گیری اركسترهای رادیو

یك سال پیش از حمله متفقین به ایران (سال 1319) رادیوی ایران تاسیس شد و اداره آن به سازمانی كه اداره كل انتشارات و تبلیغات نامیده شد، واگذار گردید و مدیریت این سازمان جدید التاسیس به دكتر عیسی صدیق اعلم كه استاد دانشگاه بود سپرده شد. تصمیم به خرید فرستنده برای تاسیس مركز رادیو در سال 1316 در اداره بیسیم گرفته شد. پس از خاتمه ساختمان و نصب فرستنده و استودیو سرانجام در ساعت 7 بعداز ظهر روز چهارشنبه چهارم اردیبهشت ماه سال 1319 (آوریل 1940 میلادی) به وسیله ولیعهد وقت، محمدرضا پهلوی به وسیله فشار دادن دكمه ای، فرستنده رادیو گشایش یافت و هیات وزیران نیز با لباس رسمی در سالن ساختمان فرستنده حضور داشتند.

در آن تاریخ برق تهران شبانه روزی نبود، از این جهت برنامه های رادیو هم محدود به ساعات معینی می شد. بدین ترتیب رادیو ایران كه در اردیبهشت 1319 افتتاح شده بود در روز فقط 2 برنامه داشت. بخش اول : از ساعت 12 تا 13/30 و بخش دوم : از ساعت 18 تا 23/30. در بخش اول و دوم هر روز چهار گفتار خوانده می شد و هر گفتار به مدت 15 دقیقه بود. سپس چند صفحه موسیقی ایرانی و غربی پخش می شد. ضمناً در هر بخش آخرین اخبار ایران و جهان پخش می شد. علاوه بر این ترجمه خلاصه اخبار در بخش دوم به زبان های عربی، تركی، فرانسه، آلمانی، انگلیسی و روسی هم پخش می شد.

موسیقی اروپایی كه در رادیو پخش می شد توسط كمیسیون موسیقی و رادیو كه بخشی از سازمان مركزی پرورش افكار بود طرح ریزی می گشت و اركستر آن از استادان چك و هنرآموزان هنرستان عالی موسیقی تشكیل شد كه هفته ای چند شب قطعاتی از موسیقی كلاسیك اروپایی را در رادیو اجرا می كردند و سرپرستی آن با غلامحسین مین باشیان بود. مین باشیان فرزند غلامرضا مین باشیان (سالار معزز) بود و تحصیلات خود را در رشته ویولن در آلمان انجام داد. در اواخر سال 1313 غلامحسین مین باشیان به جای شادروان علی نقی وزیری به ریاست هنرستان عالی موسیقی منصوب گشته بود. مین باشیان به علت عدم اطلاع از موسیقی ملی، نسبت به این رشته بی علاقه بود و چون با دستگاه رضا شاه بستگی داشت، اداره ای به نام موسیقی كشور دایر كردند و ابلاغ ریاست آن را هم برای مین باشیان صادر كردند. مین باشیان در سال 1317 هنرمندان موسیقی چك را استخدام كرد كه از بدو تاسیس رادیو، آنها در رادیو برنامه اجرا می كردند. بعد از حادثه سوم شهریور 1320 و اشغال ایران و تغییر سلطنت، سازمان پرورش افكار منحل گردید و در مهرماه 1320 علینقی وزیری دوباره بر ریاست هنرستان موسیقی منصوب گشت.

كاوه در ادامه در مورد روند اركستر در رادیو صحبت كرد و گفت :

با بازگشت وزیری و رونق موسیقی فاخر ایرانی، بسیاری از هنرمندان برجسته همكاری صمیمانه خود را با رادیو آغاز كردند. غلامحسین بنان ، غراب زاده و ... و نوازندگانی چون استادان : مرتضی محجوبی ، ابوالحسن صبا ، علی اكبر شهنازی ، حبیب سماعی ، مرتضی نی داود ، مهدی خالدی ، جواد معروفی ، حسین سنجری ، مهدی نوائی و ... در برنامه های موسیقی ایرانی رادیو هنرنمایی می كردند. بیشتر آهنگهایی كه در آن دوره اجرا می شد از استادان علی نقی وزیری و روح الله خالقی بود. در سال های قبل از 1330 رادیو 7 اركستر داشت كه عبارت بودند از : اركستر مرتضی محجوبی، اركستر انجمن موسیقی ملی، اركستر مهدی خالدی و ...

او در ادامه در مورد نقش اركسترها در رادیو صحبت كرد و گفت : این اركسترها اجراهارا از جنبه تجملی خارج كرده و به عمق و بطن اصیل خود سوق دادند.