موسیقی تركمنی و دستگاههای آن

گفتگوی صادق چراغی با موسی جرجانی نویسنده و پژوهشگر در برنامه نیستان

1402/08/04
|
00:36

مقامهای موسیقی تركمنی در چهار دستگاه ارائه می شوند كه عبارتند از : قِرِق لر ، تشنید ، مُخَمّس و نوایی . سازها و نوازندگان
ساز اصلی در موسیقی تركمنی «تامدیره » ( تامدئرا ) است كه به نظر كوچكترین انواع دوتار است . همچنین نواختن كمانچه و نی نیز در بین تركمنان رواج دارد و در دهه اخیر برخی به اجرای نغمات این موسیقی با سازهای الكترونیك روی آورده اند . محمدرضا درویشی ساز كمانچه را هم ساز اصیل تركمنی نمی‌داند.در موسیقی اصیل تركمنی ساز كوبه‌ای به كار نمی‌رود.
دستگاه‌های موسیقی تركمنی معمولاً بر اساس تعداد پرده‌های مورد استفاده در تامدئرا و چگونگی توالی آنها نسبت به هم متمایز می‌شوند. تشخص دستگاه‌ها و تمایز آنها نسبت به هم بر اساس پرده‌ها و نحوه توالی آنها در تامدئرا تدوین یافته به نظر می‌رسد.
مشابه برخی از مقامها، داستانها یا تصانیف تركمنی، در بین تركهای شمال خراسان، آذربایجان شرقی و غربی و اردبیل، زنجان، همدان، ساوه، قم و…. شنیده می‌شود؛ مانند گؤراوغلی (كور اوغلی)، حمرا (یا همرا)، اصلی و كرم، غریب و شاه صنم، نه باغ دویدی نه باغبان (نه باغ بیلدی نه‌ده باغبان)
به خنیاگران (نوازنده و خواننده) تركمن بخشی و در مرحله بالاتر خلیفه گفته می‌شود.دیگر سازها عبارتند از تامدره (دوتار و تنبوره ) توئیتك ( ازجنس سنگ و چوب ) یدی یوغین ( نی 7 بند ) و قاووز (زنبورك )

دسترسی سریع