هفتاد سال تاریخ نفت ایران

كتاب "خون خاك: تاملی بر هفتاد سال تاریخ نفت ایران" نوشته "خسرو معتضد" در برنامه "كتاب فرهنگ" معرفی شد.

سه جلد از مجموعه كتاب های “خون خاك” اثر "خسرو معتضد"، استاد و محقق تاریخ معاصر ایران، از سوی وزارت نفت چاپ و منتشر شده است.
خسرو معتضد، نویسنده كتاب و محقق تاریخ معاصر ایران، در گفتگو با برنامه "كتاب فرهنگ" این اثر را شاهنامه خود عنوان كرد و گفت: نگارش این كتاب 4 سال طول كشید و تاكنون برای هیچ كتابی تا این اندازه زحمت نكشیده‌ام.
وی افزود: تا كنون شانزده جلد از این مجموعه در هشت‌ هزار صفحه آماده شده است. تمام اسناد مربوط به 10 سال پیش را در نوشتن كتاب استفاده كردم، هم آن‌هایی كه منتشر شده‌اند و هم آن‌هایی كه هنوز منتشر نشده‌اند. فكر می‌كنم این مجموعه، پرزحمت‌ترین كار مكتوب درباره نفت باشد.
وی با تاكید بر رعایت بی طرفی در نگارش این كتاب "خون خاك" گفت: در نگارش این كتاب كه موضوع نفت را تا پیش از انقلاب بررسی می‌كند، نهایت بی‌طرفی را رعایت كرده ام و در نوشتن آن بر موازین آكادمیك پایبند بوده ام، از اسناد "سازمان ملی اسناد" استفاده زیادی كردم. از بازماندگان "شیخ خزعل" در انگلیس نیز اسناد نفت خوزستان را به زبان‌های انگلیسی، فارسی و عربی به دست آوردم. مصاحبه‌های صاحب‌نظران نفت اروپا و آمریكا و همچنین استخراج نفت در روسیه و آمریكا را نیز به دقت مطالعه كردم.
وی با بیان اینكه كتابش جنبه سیاسی و تاریخی دارد و فراز و فرودهای بسیاری را بررسی می‌كند، افزود: موضوع نفت در ایران از زمان «ویلیام دارسی» آغاز شد، اما من این موضوع را از سوابق استفاده از نفت در ایران در دوره "مادها" آغاز كردم. ایرانیان در آن دوران از نفت در ساختمان‌ها و عملیات جنگی استفاده می‌كردند و در میدان‌های جنگ، نفت‌انداز داشتند. پس از این بررسی‌ها به سال 1850 میلادی رسیدم كه باستان‌شناسان خارجی در جریان كندوكاوهایشان متوجه نفت‌خیزی ایران شدند. «ژاك رنه دمورگان» باستان‌شناس فرانسوی كه در منطقه شوش فعالیت می‌كرد، مقاله‌ای در مجله «معادن» در پاریس منتشر كرد و در آن نوشت كه؛ ایران دریایی از نفت است! از همین دوران بود كه فعالیت‌های نفتی در ایران آغاز شد. در سال 1908 میلادی برابر با 1287 قمری، نخستین چاه نفت ایران در مسجد سلیمان احداث شد. پس از این واقعه «شیخ خزعل» حاكم خوزستان، این استان را برای 99 سال به "شركت نفت انگلیس و ایران" اجاره داد.
وی افزود: تشكیل اختاپوس "كمپانی نفت انگلیس و ایران" كه تا سال 1951 نفت ایران را به یغما می‌برد، ترفندها و كلاهبرداری‌های بریتانیا از عایدات نفت ایران و گرسنه نگه‌داشتن عمدی ایرانیان، از جمله غم‌انگیزترین وقایع نفتی ایران‌ محسوب می‌شوند. سرگذشت نفت ایران در جنگ جهانی اول و قرارداد سال 1933 برای نخستین بار با تمام اسناد مربوط به آن در این كتاب بررسی شده‌اند.
وی همچنین افزود: سرگذشت نفت در جنگ جهانی دوم، اشغال آبادان، حوادث سال‌های میانی جنگ جهانی دوم تا همت و زحمات دكتر مصدق برای ملی شدن صنعت نفت، شكایت انگلستان از ایران به شورای امنیت و دیوان داوری لاهه و همچنین تشكیل كنسرسیوم غارت ایران تا سال 1357 توسط شركت‌های آمریكایی، فرانسوی، انگلیسی و هلندی، و دیگر ماجراهای مهمی‌اند كه تا پیش از انقلاب اسلامی در حوزه نفت رخ دادند و به تفصیل در این كتاب بررسی شده‌اند.