جنگ ایران و آمریكا در خلیج فارس سال1367

به مناسبت 29 فروردین روز ارتش

1402/01/29
|
13:30

چرایی و چگونگی شكل‌گیری نیروهای مقابله به مثل در خلیج فارس

در سال‌های جنگ ایران و عراق، جزیره خارك، تنها محل صدور نفت ایران بوده و دشمن یا بهتر بگوییم دشمنان، چندشبكه جاسوسی خود را متوجه این منطقه كرده بودند. به قول راویانی كه درباره نادر مهدوی خاطره گفته‌اند، نیروهای منافقین (سازمان مجاهدین خلق) هم در خارك جاسوس داشته‌اند. شرایط در سال‌های جنگ تا جایی پیش می‌رود كه در نتیجه جاسوسی‌ها و حمایت‌های مختلف از عراق، نیروهای این كشور، طی یك‌روز، جزیره خارك را 7 تا 8 بار بمباران می‌كرده و در آب هم نفتكش‌های ایران را می‌زدند. نادر مهدوی هم پیش از تشكیل نیروهای مقابله به مثل در سال 65، در سال 62 یا 63 به‌عنوان جانشین فرمانده خارك، عازم این منطقه شده بود.

آمریكا و فرانسه در سال‌های دفاع مقدس، همراه با كشورهای عربی حوزه خلیج فارس، علیه كشتی‌های نفت‌كشی كه به‌سمت ایران می‌آمدند، جنگی دریایی راه انداخته بودند. عراق هم به‌طور مرتب جزیره خارك را با امكانات مختلف ازجمله موشك‌های اگزوست مورد هدف قرار می‌داده است. حتی عربستان و كویت به نیابت از عراق، نفت صادر می‌كردند و عراق هم به‌جز جزیره خارك، كشتی‌های نفت‌كش ایران و اسكله‌های مطاف، جزیره لاوان، جزیره سیری و جزیره فارسی را بمباران می‌كرددر سال‌های جنگ، سختی‌ها و كمبودها همیشه باعث می‌شده، كارگران و كارمندان شركت نفت برای خاموش‌كردن آتش تانكرهای بمباران‌شده توسط عراق، از نیروهای سپاه كمك بگیرند. یكی از خاطرات مربوط به خاموش‌كردن تانكرهای نفت ایران، مربوط به منصور زارعی از همرزمان مهدوی است كه می‌گوید در یكی از بمباران‌های عراق كه آسیب زیادی به تانكرهای نفت ایران وارد می‌شود، مهدوی و همرزم‌هایش در سپاه و همچنین نیروهای شركت نفت مشغول خاموش‌كردن آتش می‌شوند و گرمای هوا به‌قدری بوده كه نمی‌شده بیش از فاصله 100 یا 150 متری تانكرهای آتش‌گرفته نزدیك شد و چون نیروها با زبان روزه مشغول مهار آتش بوده‌اند، امام‌جمعه خارك كه خودش را به محل حادثه رسانده بوده، به نیروهای شركت‌نفت و سپاه می‌گوید روزه خود را افطار كنند.

به گواه اسناد و روایت راویان، آمریكا و فرانسه در سال‌های دفاع مقدس، همراه با كشورهای عربی حوزه خلیج فارس، علیه كشتی‌های نفت‌كشی كه به‌سمت ایران می‌آمدند، جنگی دریایی راه انداخته بودند. عراق هم به‌طور مرتب جزیره خارك را با امكانات مختلف ازجمله موشك‌های اگزوست مورد هدف قرار می‌داده است. حتی عربستان و كویت به نیابت از عراق، نفت صادر می‌كردند و عراق هم به‌جز جزیره خارك، كشتی‌های نفت‌كش ایران و اسكله‌های مطاف، جزیره لاوان، جزیره سیری و جزیره فارسی را بمباران می‌كرد. به‌علاوه كشتی‌های اطلاعاتی نیروی دریایی آمریكا در پوشش نفت‌كش در منطقه حضور داشتند و شركت‌های بیمه نیز با توجه به ناامنی خلیج‌فارس برای ایران، نرخ بیمه خود را در این منطقه، به‌طور نامتعادلی افزایش داده بودند. این میان نفت‌كش‌های ایران به‌طور مرتب از ناحیه سكوهای البكر و العمیه عراق مورد هدف قرار می‌گرفتند. در نتیجه صادرات نفت ایران كه محل مهمی برای درآمد و بودجه كشور بود، در آن برهه به‌طور جدی در خطر افتاد. جمیع این عوامل باعث می‌شود به دستور امام خمینی (ره) سپاه پاسداران دارای نیروی دریایی شود. تا پیش از این دستور، سپاه ساختاری یكپارچه داشت. البته كمی پیش از آن، قرارگاه نوح نبی سپاه فعال شده بود كه نطفه اولیه نیروی دریایی سپاه محسوب می‌شود. مقر این قرارگاه در بوشهر بوده و شاخه‌ای هم در بندرعباس داشته است.

كار نیروی دریایی سپاه در قدم اول، حفاظت از كشتی‌های نفت‌كشی بوده كه از تنگه هرمز عبور می‌كرده‌اند. این كشتی‌ها تا بندر امام خمینی (ره) اسكورت می‌شدند. به‌روایت علی احمدی‌پور، وقتی بحث مقابله به مثل در خلیج‌فارس پیش می‌آید، عراق با همكاری آشكار و پنهان عربستان و كویت و دیگر كشورهای عربی، به‌طور مرتب كشتی‌های نفتی و حامل كالای ایران به مقاصد مختلف را هدف قرار می‌داده و كویت، بندر بوبیان خود را به‌طور كامل در اختیار نیروی دریایی عراق قرار داده بود. در ادامه اتفاقات، موضع مهمی كه در نتیجه تصمیم امام خمینی (ره) و مقامات ایرانی اتخاذ می‌شود، این است كه «اگر بناست خلیج‌فارس برای ایران ناامن باشد، باید برای همه ناامن باشد.»

در نتیجه، بنای نیروهای مقابله به مثل در خلیج فارس گذاشته شده و اواسط سال 65، چند فروند كشتی طارق نو به بوشهر منتقل می‌شوند. به گفته شهرام ذوالقدر، در آن برهه، فتح‌الله محمدی فرمانده وقت سپاه بوشهر در جمع نیروهای سپاه منطقه، اعلام می‌كند «به تعدادی نیرو نیاز داریم كه بتوانند قید زندگی و زن و بچه را بزنند. در این كار، احتمال مرگ و شهادت خیلی زیاد است.» به‌این‌ترتیب هسته اولیه گروه مقابله به‌مثل با 30 نفر پرسنل رسمی و 10 نفر سرباز وظیفه تشكیل می‌شود. اولین‌فرمانده گروه مقابله به‌مثل، پرویز قوسی بوده كه هم به‌عنوان فرمانده عملیات و هم فرمانده ناوگروه 21 رعد فعالیت می‌كرده است. اما پس از چندماه، قوسی در سمت فرماندهی عملیات مانده و نادر مهدوی، فرمانده ناوگروه 21 رعد می‌شود. تذكر این نكته هم بی‌لطف نیست كه سرعت كشتی‌های طارق نو، 35 گره دریایی در ساعت بوده است.

در آن برهه، فتح‌الله محمدی فرمانده وقت سپاه بوشهر در جمع نیروهای سپاه منطقه، اعلام می‌كند «به تعدادی نیرو نیاز داریم كه بتوانند قید زندگی و زن و بچه را بزنند. در این كار، احتمال مرگ و شهادت خیلی زیاد است.» به‌این‌ترتیب هسته اولیه گروه مقابله به‌مثل با 30 نفر پرسنل رسمی و 10 نفر سرباز وظیفه تشكیل می‌شودپس از مدتی كه از تشكیل گروه مقابله به مثل می‌گذرد، گروه عملیاتی دیگری تشكیل می‌شود كه بیژن گُرد به‌عنوان مسئول واحد تخریب آن منصوب می‌شود كه یكی از مغزهای متفكر عملیات‌های دریایی نیروهای مقابله به مثل بوده است. به‌جز گروه نادر مهدوی در بوشهر، چند گروه دیگر هم در عسلویه و بندرعباس شكل می‌گیرند كه آموزش فشرده مین‌ریزی، خنثی‌كردن مین‌های دریایی و دیگر روش‌های جنگ دریایی را می‌بینند. در ادامه تشكیل نیروهای مقابله به مثل، ناوچه‌هایی تحویل نادر مهدوی داده می‌شود تا در عملیات‌های هجومی مورد استفاده قرار بگیرند. گروهی كه نادر مهدوی به‌طور مستقیم فرماندهی‌اش را به‌عهده داشته، عبارت بوده از 2 قایق شماره 128 و 129 به فرماندهی حسن شریفی و بیژن گرد كه تحت فرماندهی مهدوی عمل می‌كرده‌اند. كار این گروه، به‌طور رسمی از اواخر سال 65 آغاز شد. این نیروها با رادارهای ارتش؛ هدف‌، سمت و فاصله را شناسایی كرده و ملیت كشتی‌ها را مشخص می‌كردند. سپس با ثبت اطلاعات، آماده عملیات می‌شدند. بیشتر عملیات‌های گروه هم در شب انجام می‌شدند؛ به‌این‌ترتیب كه نیروهای درون قایق‌ها، درحالی كه دو تا سه مایل از یكدیگر فاصله داشتند، در موقعیت كمین به انتظار می‌نشستند. سپس در موقعیت مناسب اقدام می‌كردند. تا رسیدن به نقطه كمین هم، ابتدا از بوشهر به جزیره فارسی رسیده و سپس عملیات را آغاز می‌كردند.

منطقه عملیاتی گروه مقابله به مثل در خلیج فارس، از جزیره فارسی تا شمال خلیج‌فارس و نزدیكی بندر احمدیِ كویت بوده و همه عملیات‌های این گروه توسط بیژن گرد فیلمبرداری شده‌اند. هلی‌كوپترهای آمریكایی هم كه در جنگ‌های دریایی، در تقابل با این نیروها اقدام می‌كرده‌اند، قایق‌ها را شناسایی و از آن‌ها فیلمبرداری می‌كرده‌اند.

دسترسی سریع