كهن دیار، مدرسه غیاثیه خواف

گفتگو با دكتر فرزان احمد نژاد در برنامه سرزمین من

1402/01/20
|
10:34

احمد نژاد در این برنامه در مورد یكی از قدیمی ترین مدارس ایران كه شاهكار معماری به حساب می آید به نام غیاثیه صحبت كرد و گفت :
این مدرسه كه در تاریخ 15 دی 1310 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید، در روستای خرگرد در شهرستان خواف قرار دارد. مدرسه غیاثیه سازه‌ای چهار ایوانی و مربع‌شكل است كه در دوران شكوهش، به‌لحاظ نوع معماری و جایگاه علمی كانون توجه بود و یكی از كامل‌ترین نمونه‌های دانشگاه اسلامی به‌شمار می‌رفت.
در زمان‌های قدیم، مساجد و مدارسی به‌صورت مكتب‌خانه وجود داشت كه جلسات بحث و تدریس طلبه‌ها یا جلسات قرآن در آن‌ها برگزار می‌شد. این مدارس بناهای با شكوهی داشتند و معماری‌ آن‌ها درخور توجه بود. خراسان بزرگ نیز از این امر مستثنا نبود و مدرسه غیاثیه خرگرد در استان خراسان رضوی از جمله آن‌ها است. این مدرسه یكی از مدارس چهار ایوانی و آجری ایران و از جاهای دیدنی خرگرد به حساب می‌آید كه با همت پیر احمد خوافی ساخته شد. مدرسه خرگرد خواف اثری برجامانده از شهر خرگرد قدیم در خراسان است كه با شماره 126 در تاریخ پانزدهم دی ماه 1310 در فهرست آثار تاریخی ایران به ثبت رسید.

مدرسه مزبور در دوران شكوه خود، از بهترین دانشگاه‌های اسلامی به شمار می‌آمد و دانشمندان بسیاری را پرورش داد؛ اما پس از ظهور سلسله‌ صفوی و به‌دلیل تعصبات شدید شاهان، این مدرسه پس از 60 سال رونق خود را از دست داد. در میان مدارس ایران، مدرسه غیاثیه در دقت و تنوع معماری، نمونه كاملی به شمار می‌رود. اهمیت هنری مدرسه غیاثیه به حدی بود كه پژوهشگران معروف غربی همچون ساكلیس، هرتسفلد، گرابای و برنارد اوكین درباره آن به تحقیق پرداختند و از كتیبه‌های آن نسخه‌برداری كردند.

قوام‌الدین شیرازی از معروف‌ترین معماران عصر تیموری، ساخت این بنا را شروع می‌كند. در حالی كه هنوز كار ساخت غیاثیه به پایان نرسیده بود، قوام‌الدین فوت می‌كند و غیاث‌الدین كار را به پایان می‌رساند.
مزار مولانا ابوبكر تایبادی در تایباد و آرامگاه شیخ احمد جامی در تربت جام از معروف‌ترین آثار این معماران شیرازی است. اكنون معماران غیاثیه در سوی دیگر بنا و در فاصله‌ی كمی از آن، آرام گرفته‌اند.
مدرسه در دو طبقه ساخته شده و در مجموع، 32غرفه و حجره دارد. به مانند بناهای مشابه این عصر، از چهار ایوان تشكیل شده است كه قرینه یكدیگر هستند.
مدرسه غیاثیه، موزه كاشی ایران!
زیباترین نمونه‌های كاشی هفت‌رنگ و كاشی معرق در معماری عصر تیموری خراسان را در این مدرسه می‌توان یافت. مسجد گوهرشاد مشهد، مسجد فیروزشاهی تربت جام و مزار مولانا ابوبكر تایبادی از دیگر نمونه‌های زیبای به كارگیری كاشی هفت‌رنگ در خراسان عصر تیموری است.

دسترسی سریع