گفتگو با دكتر محمد علی مرآتی در برنامه نیستان
مرآتی در این برنامه در ابتدا در مورد ردیف موسیقی میرزا عبدالله به عنوان فصل آغازین موسیقی رمانتیك در ایران صحبت كرد. او در ادامه به زیبایی شناسی كلاسیسم در موسیقی ایرانی پرداخت و بعد ابعاد رمانتیك آن را بررسی كرد. او در ادامه خیالی بودن آثار رمانتیك را بارزترین ویژگی آن ها دانست و در این باره به گفتگو پرداخت. او گذار از موسیقی ساختارمند را ریشه ی جنبش رمانتسیسم دانست.
ملودی: ملودی‌های این دوره اغلب گرم و رسا بوده و سبكی تغزلی و نیز اغلب كیفیتی پویا و جستوجوگر دارند.
هارمونی: در این دوره آهنگسازان رمانتیك به كشف آكوردهای تازه و شیوه هایی نو در استفاده از آكوردهای معمول دست پیدا كردند. به كارگیری هارمونی كروماتیك برجستگی بیشتری یافت و آكوردهای هفتم و نهم بیشتر به چشم میخورند و آكوردهای دیسونانت نیز بسیار آزادانه‌تر از پیش مورد استفاده قرا ر میگرفتند. حس مركزیت تونال ضعیف‌تر است و مدولاسیون‌های سریع به طور گسترده و متنوع استفاده میشدند.
بافت: بافت‌های موسیقی رمانتیك عمدتا هوموفونیك بودند، كنترپوان هم اگر استفاده میشد درجه ی دوم اهمیت را دارا بود.
دینامیك: موسیقی این دوره دربردارنده ی تضاد‌های بسیار شدید در دینامیك است. « آهنگسازان سده‌ی نوزدهم كه به دنبال قدرت بیانی هرچه بیشتر بودند، در كنار دگرگونی‌های ناگهانی دینامیك، كرشندو و دی كرشندو‌های فراوانی را نیز به كار میبردند.»
رنگ صوتی: رنگ صوتی در دوره‌های پیشین هیچگاه به این اندازه اهمیت نداشت. آهنگسازان رمانتیك برای به وجود آوردن تنوع بیشتر و حالات گوناگون از رنگ صوتی كمك میجستند. اركسترهای به كار رفته در اجرای سمفونی‌ها و اپراهای رمانتیك رنگ صوتی متنوع‌تری از اركسترهای موسیقی دوره كلاسیك داشتند. ساز‌های بادی-برنجی، بادی-چوبی و كوبه‌ای نقشی فعال‌تر از پیش را به عهده گرفتند و شمار نوازندگان اركستر نیز افزایش چشمگیری یافت.
سبك شخصی: «موسیقی رمانتیك تاكیدی بی سابقه بر خودنگاری و سبك شخصی دارد.» بسیاری از آهنگسازان رمانتیك آثاری خلق كردند كه بازتاب شخصیت آنهاست و از نظر كیفیت صوتی بی همتا. چایكوفسكی خود در مورد سمفونی چهارمش اینگونه نوشته است: « حتی یك میزان هم نبوده است كه به راستی آن را حس نكرده باشم و بازتاب درونی‌ترین احساساتم نبوده باشد.» و نیز روبرت شومان درمورد آثار شوپن گفته است: « طولی نمیكشد كه شوپن نخواهد توانست قطعه ای بسازد كه از میزان هفتم و هشتم آن، مردم با صدای بلند نگویند “بی تردید این اثر قطعه ی اوست.”»
فرم: آهنگسازان در این دوره به خلق آثاری چون سمفونی، سونات، كوارتت زهی،كنسرتو، انواع اپرا و قطعه های كرال ادامه دادند. در این دوره شاهد تفاوت بسیار در مدت زمان قطعات هستیم. در یك سؤ قطعات پیانویی شوپن و آوازهای شوبرت قرار دارد كه مدت زمان آنها فقط چند دقیقه است و در طرفی دیگر آثار عظیم برلیوز و واگنر قرار دارند كه برای اجرای آنها نوازندگان فراوان و ساعت‌ها زمان لازم بود.
اهنگسازان رمانتیك كمتر به فرم اهمیت میدادند و بیشتربه محتوای اثر و بیان شخصی توجه داشتند و تعمیم سبك در این دوره كه فردیت بسیار ستایش میشد، كاریست بس دشوار.
او در ادامه اثار بتهوون را بررسی كرد و گفت بتهوون در طول زندگی خود پس از خلق آثاری در حوزه كلاسیك، به سمت شاعرانگی رمانتیسم رفته و آثاری در این جهت خلق كرده است.
