گفتگو با آقای توتونچی كارشناس موسیقی در رابطه با چوب مورد استفاده در سازهای ایرانی
چوب توت سفید برای تار: خواص آكوستیكی پایه و تاثیر تیمارهای سنتی
چوب مورد استفاده برای ساخت سازهای موسیقی همواره نیازمند نوعی از پیش تیمار برای آماده سازی است. اغلب این پیش تیمار‌ها ریشه در تجربه سینه به سینه منتقل شده از سازندگان ساز دارند و هیچ‌گاه به صورت علمی مورد بررسی قرار نگرفته‌اند. چوب توت سفید به عنوان ماده اصلی مورد استفاده در ساخت سازهای كاسه‌ای ایرانی (تار، سه تار و كمانچه) در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفته است.
چوب مورد استفاده برای ساخت سازهای موسیقی همواره نیازمند نوعی از پیش تیمار برای آماده سازی است. یك كار خوب و با ارزش در مصالح به كار رفته در آن است .
این مواد همیشه باید از بهترین‌ها باشد و در این مورد صرفه‌جویی جایز نیست .همچنین باید در ساخت آن كمال دقت انجام گیرد ، هر چند كه مدت ساخت طولانی شود به هیچ وجه اهمال‌كاری جایز نیست.
بهترین این چوبها ؛ توت سیاه است كه بسیار كمیاب و تهیه نوع مرغوب آن بسیار مشكل است. تارسازان كلاً تار را از چوب توت می‌‌سازند چون پس از ساخت زیبا از كار در می‌آید؛ در مقابل آفات چوب مقاوم است و رگه‌های آن به ساز زیبایی خاصی می‌دهد.
صدای سازی كه با چوب توت ساخته شود خاص و انحصاری است و این حكمتی است الهی كه استادان قدیمی آن را كشف كرده و به كار برده‌اند امروزه هم سازندگان خبره و آگاه بیشتر از چوب توت استفاده می‌كنند.
چوب و صدای ساز
اغلب این تجارب ریشه در تجربه سینه به سینه منتقل شده از سازندگان ساز دارند و هیچ‌گاه به صورت علمی مورد بررسی قرار نگرفته‌اند.
چوب توت تیمار نشده دارای دانسیته پایین‌تری از گونه‌های معمول مورد استفاده برای جعبه‌های صوتی سازهای اروپایی بود و مقادیر كمتری ازضریب میرایی را برای مقادیر معین مدول ویژه در مقایسه با رابطه استاندارد نشان داد.
خشك كردن و رطوبت دهی دوره‌ای كه نمونه ای از آماده سازی سنتی چوب و پیر سازی كوتاه مدت آن به شمار می‌رفت ضریب میرایی را 10 درصد كاهش داده و در عین حال تاثیر منفی‌ای بر مدول ویژه نداشت.
خیساندن طولانی مدت چوب (تا چهار ماه) در آب سرد باعث خروج مواد استخراجی و كاهش دانسیته شد، اما بر ضریب میرایی اثری نداشت. تیمار آب گرم كوتاه مدت (دو الی دوازده ساعت) باعث خروج مواد استخراجی به همان میزان تیمار آب سرد شد، اما ضریب میرایی را افزایش داد.
این نتایج در بعضی موارد تایید كننده تیمارهای سنتی (خشك كردن و آماده سازی طولانی مدت) و در بعضی موارد بر خلاف آنها هستند (تیمار كوتاه مدت در آب گرم). برای تفسیر بهتر نتایج در رابطه با «نشانگرهای كارایی صوتی»، بررسی تاثیرات فرهنگی ؛ منطقه‌ای بر ترجیحات موسیقیایی ساز سازان و نوازندگان ایران لازم به نظر می‌رسد.
نتیجه :
تار،سه تار،تنبور و اكثر سازهای ایرانی را از چوب درختان مختلف میتوان ساخت،اما مناسبترین آنها چوب درخت توت است كه آنهم انواع مختلفی دارد. توت سیاه{شاتوت}، توت سفید،توت نرك، كه توت سیاه از همه مناسبتر است.
دلایل فراوانی برای استفاده از این چوب هست از جمله:
1 - صدادهی مطلوب
2 - رگه‌های بسیار زیبا بخصوص اگر صحیح برش داده شوند
3 - مقاوم بودن در مقابل افات
