سی‌ام مرداد 1313، استفاده از لقب‌های گذشته با تصویب قانون مدنی، منسوخ و انتخاب نام خانوادگی برای تمامی تبعه‌های ایران اجباری شد.
88 سال از زمان اجبار به‌كارگیری نام خانوادگی برای اتباع ایرانی می‌گذرد و از آن زمان تاكنون، اسناد هویتی ایرانیان، تحولات بسیاری را پشت سر گذاشته است و امروز در حالی سالانه یك میلیون و 200 هزار شناسنامه تعویض می‌شود كه ایرانیان در انتظار دریافت كارت هوشمند ملی با بهره‌گیری از آخرین فناوری‌های روز دنیا هستند.
نام خانوادگی، شهرت و یا فامیلی، بخشی از نام یك فرد است كه نشان‌دهنده تعلق وی به یك خانواده است. پیدایش نام خانوادگی به حدود 2850 سال پیش از میلاد مسیح و برای خاندان‌های مهم و سرشناس چین باستان بازمی‌گردد.
در ایران، نخستین مجموعه رسمی ثبت احوال در سوم دی ماه 1297 به عنوان بخشی از بلدیه تاسیس شد و نخستین سند ولایت یا همان شناسنامه هم در همین تاریخ برای فردی به نام «فاطمه ایرانی» در تهران به ثبت رسید. نخستین سند هویتی ایرانیان خارج از كشور در اسفند ماه 1308 در شهر بمبئی به نام «عبدالحسین سپنتا» صادر شد. سپنتا همان كسی است كه بعد‌ها نخستین فیلم صامت ایرانی با عنوان «دختر لر» را ساخت.
اگر چه در ایران انتخاب نام خانوادگی از سال‌های انقلاب مشروطه در میان قشر روشنفكر جامعه رواج یافته بود، اما با پایان یافتن جنگ جهانی اول و در سال 1304، واحد زیرمجموعه بلدیه به «اداره» ارتقا یافت و عنوان «احصاییه» برای آن انتخاب شد. پس از آن در سال 1313 با تصویب قانون مدنی، استفاده از القاب گذشته منسوخ و انتخاب نام خانوادگی برای كلیه اتباع ایران اجباری شد. در این دوران، افرادی به عنوان مامور ثبت به مناطق مختلف فرستاده می‌شدند تا نام خانوادگی برای هر طایفه مرجع قانونی داشته باشد. گزینش نام خانوادگی نیز، معمولا از چند روش پیروی می‌كرد كه یكی از آنها پیشه نیاكان در یك قوم است. محل اسكان قوم و نام یا شهرت بزرگ خاندان (پدر، پدربزرگ، جد)، از دیگر شیوه‌های متداول انتخاب نام خانوادگی بوده است. گاهی هم یك نام خانوادگی بر اساس شغل یا حرفه (همچون صراف، جواهریان، پزشكزاد) یا یك ویژگی بدنی یا فیزیكی (خوش‌چهره، قهرمان) بازمی‌گشت. در نهایت و با تصویب قانون مدنی كشور در سال 1313 ثبت نام خانوادگی نیز، اجباری شد. بر اساس قانون، سرپرست خانواده باید برای خانواده خود نام‌خانوادگی انتخاب می‌كرد و نام خانوادگی تخصیص یافته از سوی وی به سایر افراد خانواده‌اش هم اطلاق می‌شد. و از آن زمان تاكنون بیش از چهار نسل از ایرانیان به این نام‌های خانوادگی خوانده می‌شوند.
