گفتگو با آقای وحدتی كارشناس ساز در برنامه نیستان
برای شناخت ساز بد و خوب یا با كیفیت و بی كیفیت نیاز به آشنایی به موسیقی هست و فرد یابد آموزش موسیقی ساز مورد نظر رو دیده باشه تا بتونه كیفیت صدا رو تشخیص بده و از طرفی هم نیاز به دانش در زمینه چوب و انواع چوت درخت ها هست تا بشه نوع بدنه و سطح كیفی و مقاوت ساز رو سنجید.البته این مطلب به شما اینو یاد میده كه چطوری ساز تنبك رو مورد ارزیابی قرار بدید.
انواع جنس چوب
ساز های چوبی معمولا از چوب های توت،گردو،ون،سنجد،كاج،چنار و...ساخته میشن كه هر كدام از اینها خود دارای گونه های مختلفی از نظر بافت و رگه چوب میشود.عواملی مثل كم آب بودن و پر آب بودن منطقه روی رگه های چوب تاثیر میزاره.
چگونگی ارزیابی كاسه ی ساز
برای ساز های ایرانی معمولا قسمت كاسه ی ساز رو از چوت توت میسازن چون این چوب به صدا یك زنگ خاص كه برند موسیقی ایرانی هستنش رو میده.و دسته ساز رو از چوب گردو میسازن.البته سنتور كلا از چوب گردو ساخته میشود.البته سازندگان امروزه برای ساخت ساز از چوب های مختلف استفاده میكنند كه بگیر نگیر داره.
پیشنهاد نهایی ما اینكه چون نیاز به بررسی دقیق دارید برای خرید ساز بهتره كه به مدرس یا كار شناس رجوع كنید.
حالا به طور مثال ساز تار خوب این ویژگی هارو دار:
اندازه ی دهانه نقاره و كاسه بسیار مهمه. چرا كه ارتعاشات از كاسه به نقاره منتقل می شود كه تناسب بین دهانه كاسه و نقاره در تولید صدای ساز تعیین كننده است.
نباید طرف كاسه اویز شود وقتی این سنگینی كاسه زیاد باشد نوازنده خسته می شود. بیشتر سازهایی كه سنگین هستند از چوب اتابك ساخته شده اند. امكان شكستن ساز سنگین زیاد است.
سبكی دسته و بدنه یكسان و متعادل باشد (بیخ دسته رو با دو انگشت بگیرید بلند كنید تعادل اش را می توانید حس كنید).
وزن ساز باید سبك باشد و نباید وقتی ساز را در دست می گیرید احساس سنگینی كنید.
زمانی كه با انگشت اشاره و شصت، بیخ دسته ساز را می گیرید باید یك زاویه 40 درجه داشته باشد.
ساز باید متناسب با جثه نوازنده باشد، طوری كه بتواند براحتی ساز را بغل كند. یعنی دقیقا ساعد دست باید روی سیم گیر باشد، طوری كه از رو برو خرك ساز دیده نشود.
كاسه و نقاره و دسته ساز باید باهم متناسب باشند.
نوع تراش كاسه دركیفیت صدای ساز نقش تعیین كننده دارد.
سبكی ساز مهم است، خوب قطعا سازی كه با چوب توت ساخته شود به شرط رعایت استانداردهای ساز بسیار خوش صدا است. البته ساز هایی با چوب گردو و چوب های دیگر هم می سازند كه برخی از این ساز ها خوب ساخته شده است.
نباید از لحاظ صنعت مشكلی داشته باشد . یعنی گل توی بدنه زیاد نداشته باشد چون ممكن است این گل ها پس از مدتی از قسمت ترك داشتنشان باز شوند .
كاسه تار باید دو تكه باشد . تعداد رگه ها ی چوب توت نباید خیلی زیاد باشد چون روی كیفیت صدا تاثیر می گذارد. گره اگر نباشه بهتر است. رنگ كاسه نباید تیره باشد، بعضی از كاسه ها را كه مشكل چوب دارند به رنگ تیره در می آورند تا معایبش مشخص نباشد. رگه های دو تكه كاسه نباید خیلی با هم متفاوت باشند و باید در امتداد هم باشند و تراش اونها نباید ناقص باشد.
