دكتر اسماعیل آشتیانی، متخلص به «شعله»

علوم ابتدایی را در مدرسه اسلام و متوسطه را در دارالفنون به اتمام رسانیده و نزد مصورالممالك میرمنصور و میرزا حاج آقا نقاش باشی و مرحوم شیخ المشایخ نقاشی آموخت و چون نتوانست آنطور كه می خواست در نقاشی پیشرفت كند به مدرسه صنایع مستظرفه (School of Fine Arts) كمال الملك رفته و دوره پنج ساله آن را در سه سال گذرانیده و شاگرد اول شد. مرحوم كمال الملك ابتدا وی را به معلمی در مدرسه صنایع مستظرفه و یك سال بعد به معاونت خویش برگزید. در سال 1311 خورشیدی كه مرحوم كمال الملك از كار كناره گرفت، آشتیانی به ریاست مدرسه منصوب شد و سه سال در این سمت خدمت كرد و پس از این مدت برای مطالعه به اروپا سفر كرد.

آشتیانی در زمان وزارت فرهنگ علی اصغر حكمت، مدتی در دانشسرای عالی به تدریس نقاشی و قواعد مناظر و مرایا مشغول بود و سپس به دانشكده فنی منتقل شد. وی در شاعری نیز تواناست و «شعله» تخلص می كرد.

بیوگرافی اسماعیل آشتیانیمجموعه : بیوگرافی هنرمندانبیوگرافی اسماعیل آشتیانی
بیوگرافی اسماعیل آشتیانی

اسماعیل آشتیانی متخلص به شعله از نقاشان ایرانی و شاگردان كمال الملك در سال 1271 خورشیدی در تهران به دنیا آمد. و در روز 10 اردیبهشت سال 1349 خورشیدی در تهران درگذشت. وی آموزش خود را در مدرسه‌های اسلام و دارالفنون به انجام رسید .


دلبستگی به نگارگری و استعداد در این هنر، از كودكی در وی آشكار گردید. نخستین كارهای او نسخه برداری از نگارهای شاهنامه فردوسیبود كه بر هر چه در دسترسش قرار می گرفت، ترسیم می كرد (بنی احمد 27- 28).
استادان نقاشی او در دارالفنون، مصور الممالك ذوالفقاری، میرزا حاج آقا نقاش باشی و شیخ المشایخ بودند. او سپس به مدرسه صنایع مستظرفه رفت. كمال الملك پس از دیدن نمونه كارهای او، آموزش وی را پذیرفت، اما آن را مشروط بدان كرد كه آشتیانی ” تا پایان دورهٔ مدرسه فقط هنر نقاشی را راه و طریق خود بداند” (یادی از استاد).

بیوگرافی اسماعیل آشتیانی
نقاشی زیبا از استاد اسماعیل آشتیانی


اسماعیل این شرط را پذیرفت و به آن مدرسه راه یافت؛ اما پیوستن به عالم هنر برای وی آسان نبود. چون او در یك خاندان روحانی زاده شده بود، انتخاب نگارگری و پیوستن به جرگهٔ هنرمندان گونه ای سنت شكنی به شمار می آمد، از این رو با مخالفت‌های سخت رو به رو گردید تا جایی كه به گفته خودش ورود به مدرسه امری « غیر ممكن » می نمود (میزبان، 16).


بروز استعداد در خور توجه و پایداری او در رسیدن به هدف، سبب كاهش مخالفت‌ها شد و او سرانجام به عالم هنر پیوست. پشتكار، دلبستگی و توانایی آشتیانی در فراگیری به پایه ای بود كه توانست

دورهٔ پنج سالهٔ مدرسه را در 3 سال به پایان برد و شاگرد اول مدرسه شود. كمال الملك كه در آشتیانی افزون بر توانایی هنر، نیك اندیشی و راست روی را دیده و او را راهرو راستین مكتب خود یافته بود، وی را به معلمی مدرسه برگزید.

بیوگرافی اسماعیل آشتیانی
تصاویری از نقاشی زیبا از استاد اسماعیل آشتیانی


ظاهرا در همین زمان آشتیانی بر آن شد كه تحصیلات خود را در رشتهٔ دیگری جز نگارگری ادامه دهد.


در نامه ای كه در این هنگام به استاد خود كمال الملك نوشت، از وی اجازه خواست كه مدرسه صنایع مستظرفه را رها سازد، اما كمال الملك در دیداری كه با او داشت، وی را از این كار باز داشت.

آشتیانی كه به استاد خویش به دیده مراد می نگریست، ماندن در كنار او را از ادامه تحصیل برتر شمرد و اندكی پس از آن به معاونت مدرسه برگزیده شد (1335ق/ 1916م). وی در سال 1307 ش، به ریاست مدرسه انتخاب گردید


و در سال‌های مدیریت او آموزش درسهای تازه ای چون مینیاتور سازی، تذهیب، كالبدشناسی، تاریخ هنر، ریاضیات و قواعد مناظر و مرایا به درس‌های مدرسه افزوده گردید و كتابخانه ای برای مدرسه بنیاد نهاده شد.

بیوگرافی اسماعیل آشتیانیمجموعه : بیوگرافی هنرمندانبیوگرافی اسماعیل آشتیانی
بیوگرافی اسماعیل آشتیانی

اسماعیل آشتیانی متخلص به شعله از نقاشان ایرانی و شاگردان كمال الملك در سال 1271 خورشیدی در تهران به دنیا آمد. و در روز 10 اردیبهشت سال 1349 خورشیدی در تهران درگذشت. وی آموزش خود را در مدرسه‌های اسلام و دارالفنون به انجام رسید .


دلبستگی به نگارگری و استعداد در این هنر، از كودكی در وی آشكار گردید. نخستین كارهای او نسخه برداری از نگارهای شاهنامه فردوسیبود كه بر هر چه در دسترسش قرار می گرفت، ترسیم می كرد (بنی احمد 27- 28).
استادان نقاشی او در دارالفنون، مصور الممالك ذوالفقاری، میرزا حاج آقا نقاش باشی و شیخ المشایخ بودند. او سپس به مدرسه صنایع مستظرفه رفت. كمال الملك پس از دیدن نمونه كارهای او، آموزش وی را پذیرفت، اما آن را مشروط بدان كرد كه آشتیانی ” تا پایان دورهٔ مدرسه فقط هنر نقاشی را راه و طریق خود بداند” (یادی از استاد).

بیوگرافی اسماعیل آشتیانی
نقاشی زیبا از استاد اسماعیل آشتیانی


اسماعیل این شرط را پذیرفت و به آن مدرسه راه یافت؛ اما پیوستن به عالم هنر برای وی آسان نبود. چون او در یك خاندان روحانی زاده شده بود، انتخاب نگارگری و پیوستن به جرگهٔ هنرمندان گونه ای سنت شكنی به شمار می آمد، از این رو با مخالفت‌های سخت رو به رو گردید تا جایی كه به گفته خودش ورود به مدرسه امری « غیر ممكن » می نمود (میزبان، 16).


بروز استعداد در خور توجه و پایداری او در رسیدن به هدف، سبب كاهش مخالفت‌ها شد و او سرانجام به عالم هنر پیوست. پشتكار، دلبستگی و توانایی آشتیانی در فراگیری به پایه ای بود كه توانست

دورهٔ پنج سالهٔ مدرسه را در 3 سال به پایان برد و شاگرد اول مدرسه شود. كمال الملك كه در آشتیانی افزون بر توانایی هنر، نیك اندیشی و راست روی را دیده و او را راهرو راستین مكتب خود یافته بود، وی را به معلمی مدرسه برگزید.

بیوگرافی اسماعیل آشتیانی
تصاویری از نقاشی زیبا از استاد اسماعیل آشتیانی


ظاهرا در همین زمان آشتیانی بر آن شد كه تحصیلات خود را در رشتهٔ دیگری جز نگارگری ادامه دهد.


در نامه ای كه در این هنگام به استاد خود كمال الملك نوشت، از وی اجازه خواست كه مدرسه صنایع مستظرفه را رها سازد، اما كمال الملك در دیداری كه با او داشت، وی را از این كار باز داشت.

آشتیانی كه به استاد خویش به دیده مراد می نگریست، ماندن در كنار او را از ادامه تحصیل برتر شمرد و اندكی پس از آن به معاونت مدرسه برگزیده شد (1335ق/ 1916م). وی در سال 1307 ش، به ریاست مدرسه انتخاب گردید


و در سال‌های مدیریت او آموزش درسهای تازه ای چون مینیاتور سازی، تذهیب، كالبدشناسی، تاریخ هنر، ریاضیات و قواعد مناظر و مرایا به درس‌های مدرسه افزوده گردید و كتابخانه ای برای مدرسه بنیاد نهاده شد.

بیوگرافی اسماعیل آشتیانی

مدیریت او در مدرسهٔ صنایع مستظرفه چندان به درازا نكشید و او در سال 1309 ش، به اروپا سفر كرد . در این سفر كه بیشتر به قصد بررسی و كسب تجربه انجام گرفت، به درخواست شركت فیلم برداری « اوفا » در آلمان از برخی هنرپیشگان معروف آن شركت تك چهره هایی تهیه كرد كه بسیار مورد توجه قرار گرفت و به او پیشنهاد استخدام در آن شركت و ماندن همیشگی در آلمان شد اما آشتیانی نپذیرفت و به ایران باز آمد.


پس از بازگشت به تهران، در مدرسهٔ دارالفنون، دانشكدهٔ ادبیات و دانشسرای عالی به تدریس پرداخت. خدمات آشتیانی در مدیریت مدرسه صنایع مستظرفه و استادی دارالفنون و دانشسرای عالی و كوشش‌های او در ترویج فرهنگ و هنر، سبب گردید كه در سال1325 ش، از سوی شورای عالی فرهنگ به او عنوان دكترای افتخاری و نشان درجه اول هنر داده شود.


وی در سال 1326 ش، به استادی دانشكده فنی برگزیده شد. در سال1328 ش، با آنكه بیش از 57 سال نداشت، به سبب خستگی جسمی و روحی به درخواست خود بازنشسته شد؛ اما كوشش هنری و فرهنگی وی پایان نپذیرفت و عضویت او در شورای عالی فرهنگ و هنرهای زیبا و انجمن ادبی فرهنگستان ادامه یافت.
وی در این دوره در كارگاه شخصی خود به پدید آوردن آثار تازه پرداخت. تابلویهای تك چهرهٔ خود وی، نامه نویس، بهلول در خواب، پرنده‌های تیر خورده، نوازنده آكوردئون و …، از این آثار بود.


آشتیانی در نگارگری پیرو مكتب كمال الملك یعنی طبیعت گرا بود و بیشتر آثار خود را مستقیما از روی طبیعت نقاشی می كرد. گر چه بیشتر تابلوهای او رنگ روغنی است، اما وی در كارآبرنگ و سیاه قلم نیز توانا بود. دقت دید هنری، قدرت طراحی، رنگ گذاری متناسب و به كار گرفتن ذوق شاعرانه از ویژگیهای نگارگری اوست.


برجسته‌ترین كارهای او رؤیای حافظ، قهوه خانهٔ سر راه، تك چهره‌های خود وی و نامه نویس است. تأثیر كمال الملك بر آشتیانی چنان بود كه وی گاه در انتخاب موضوع تابلوها از او پیروی می كرد و از دریچهٔ چشم او به جهان می نگریست.


همانندی دیدگاه موضوع تابلوهای فالگیر و میرزا هادی خوشنویس كمال الملك را با تابلوهای قهوه خانه و نامه نویس آشتیانی نمی توان اتفاقی دانست. شمار تابلوهای آشتیانی به یك صد می رسد كه بخشی از آنها به وسیلهٔ خود وی به كتابخانه مجلس شورای ملی و اگذار گردیده است و شماری در موزها و مجموعه‌های خصوصی و نزد خانوادهٔ او نگاهداری می شود.
بیوگرافی اسماعیل آشتیانیمجموعه : بیوگرافی هنرمندانبیوگرافی اسماعیل آشتیانی
بیوگرافی اسماعیل آشتیانی

اسماعیل آشتیانی متخلص به شعله از نقاشان ایرانی و شاگردان كمال الملك در سال 1271 خورشیدی در تهران به دنیا آمد. و در روز 10 اردیبهشت سال 1349 خورشیدی در تهران درگذشت. وی آموزش خود را در مدرسه‌های اسلام و دارالفنون به انجام رسید .


دلبستگی به نگارگری و استعداد در این هنر، از كودكی در وی آشكار گردید. نخستین كارهای او نسخه برداری از نگارهای شاهنامه فردوسیبود كه بر هر چه در دسترسش قرار می گرفت، ترسیم می كرد (بنی احمد 27- 28).
استادان نقاشی او در دارالفنون، مصور الممالك ذوالفقاری، میرزا حاج آقا نقاش باشی و شیخ المشایخ بودند. او سپس به مدرسه صنایع مستظرفه رفت. كمال الملك پس از دیدن نمونه كارهای او، آموزش وی را پذیرفت، اما آن را مشروط بدان كرد كه آشتیانی ” تا پایان دورهٔ مدرسه فقط هنر نقاشی را راه و طریق خود بداند” (یادی از استاد).

بیوگرافی اسماعیل آشتیانی
نقاشی زیبا از استاد اسماعیل آشتیانی


اسماعیل این شرط را پذیرفت و به آن مدرسه راه یافت؛ اما پیوستن به عالم هنر برای وی آسان نبود. چون او در یك خاندان روحانی زاده شده بود، انتخاب نگارگری و پیوستن به جرگهٔ هنرمندان گونه ای سنت شكنی به شمار می آمد، از این رو با مخالفت‌های سخت رو به رو گردید تا جایی كه به گفته خودش ورود به مدرسه امری « غیر ممكن » می نمود (میزبان، 16).


بروز استعداد در خور توجه و پایداری او در رسیدن به هدف، سبب كاهش مخالفت‌ها شد و او سرانجام به عالم هنر پیوست. پشتكار، دلبستگی و توانایی آشتیانی در فراگیری به پایه ای بود كه توانست

دورهٔ پنج سالهٔ مدرسه را در 3 سال به پایان برد و شاگرد اول مدرسه شود. كمال الملك كه در آشتیانی افزون بر توانایی هنر، نیك اندیشی و راست روی را دیده و او را راهرو راستین مكتب خود یافته بود، وی را به معلمی مدرسه برگزید.

بیوگرافی اسماعیل آشتیانی
تصاویری از نقاشی زیبا از استاد اسماعیل آشتیانی


ظاهرا در همین زمان آشتیانی بر آن شد كه تحصیلات خود را در رشتهٔ دیگری جز نگارگری ادامه دهد.


در نامه ای كه در این هنگام به استاد خود كمال الملك نوشت، از وی اجازه خواست كه مدرسه صنایع مستظرفه را رها سازد، اما كمال الملك در دیداری كه با او داشت، وی را از این كار باز داشت.

آشتیانی كه به استاد خویش به دیده مراد می نگریست، ماندن در كنار او را از ادامه تحصیل برتر شمرد و اندكی پس از آن به معاونت مدرسه برگزیده شد (1335ق/ 1916م). وی در سال 1307 ش، به ریاست مدرسه انتخاب گردید


و در سال‌های مدیریت او آموزش درسهای تازه ای چون مینیاتور سازی، تذهیب، كالبدشناسی، تاریخ هنر، ریاضیات و قواعد مناظر و مرایا به درس‌های مدرسه افزوده گردید و كتابخانه ای برای مدرسه بنیاد نهاده شد.

بیوگرافی اسماعیل آشتیانی

مدیریت او در مدرسهٔ صنایع مستظرفه چندان به درازا نكشید و او در سال 1309 ش، به اروپا سفر كرد . در این سفر كه بیشتر به قصد بررسی و كسب تجربه انجام گرفت، به درخواست شركت فیلم برداری « اوفا » در آلمان از برخی هنرپیشگان معروف آن شركت تك چهره هایی تهیه كرد كه بسیار مورد توجه قرار گرفت و به او پیشنهاد استخدام در آن شركت و ماندن همیشگی در آلمان شد اما آشتیانی نپذیرفت و به ایران باز آمد.


پس از بازگشت به تهران، در مدرسهٔ دارالفنون، دانشكدهٔ ادبیات و دانشسرای عالی به تدریس پرداخت. خدمات آشتیانی در مدیریت مدرسه صنایع مستظرفه و استادی دارالفنون و دانشسرای عالی و كوشش‌های او در ترویج فرهنگ و هنر، سبب گردید كه در سال1325 ش، از سوی شورای عالی فرهنگ به او عنوان دكترای افتخاری و نشان درجه اول هنر داده شود.


وی در سال 1326 ش، به استادی دانشكده فنی برگزیده شد. در سال1328 ش، با آنكه بیش از 57 سال نداشت، به سبب خستگی جسمی و روحی به درخواست خود بازنشسته شد؛ اما كوشش هنری و فرهنگی وی پایان نپذیرفت و عضویت او در شورای عالی فرهنگ و هنرهای زیبا و انجمن ادبی فرهنگستان ادامه یافت.

بیوگرافی اسماعیل آشتیانی

وی در این دوره در كارگاه شخصی خود به پدید آوردن آثار تازه پرداخت. تابلویهای تك چهرهٔ خود وی، نامه نویس، بهلول در خواب، پرنده‌های تیر خورده، نوازنده آكوردئون و …، از این آثار بود.


آشتیانی در نگارگری پیرو مكتب كمال الملك یعنی طبیعت گرا بود و بیشتر آثار خود را مستقیما از روی طبیعت نقاشی می كرد. گر چه بیشتر تابلوهای او رنگ روغنی است، اما وی در كارآبرنگ و سیاه قلم نیز توانا بود. دقت دید هنری، قدرت طراحی، رنگ گذاری متناسب و به كار گرفتن ذوق شاعرانه از ویژگیهای نگارگری اوست.


برجسته‌ترین كارهای او رؤیای حافظ، قهوه خانهٔ سر راه، تك چهره‌های خود وی و نامه نویس است. تأثیر كمال الملك بر آشتیانی چنان بود كه وی گاه در انتخاب موضوع تابلوها از او پیروی می كرد و از دریچهٔ چشم او به جهان می نگریست.


همانندی دیدگاه موضوع تابلوهای فالگیر و میرزا هادی خوشنویس كمال الملك را با تابلوهای قهوه خانه و نامه نویس آشتیانی نمی توان اتفاقی دانست. شمار تابلوهای آشتیانی به یك صد می رسد كه بخشی از آنها به وسیلهٔ خود وی به كتابخانه مجلس شورای ملی و اگذار گردیده است و شماری در موزها و مجموعه‌های خصوصی و نزد خانوادهٔ او نگاهداری می شود.

بیوگرافی اسماعیل آشتیانی


آثار وی در دوران زندگی و پس از درگذشت او در چندین نمایشگاه به تماشا گذاشته شده است. از آن میان می توان به موارد زیر اشاره كرد : نمایشگاه هنرهای زیبای ایران به كوشش انجمن روابط فرهنگی ایران و شوروی (16 بهمن 1324ش تا 10 فروردین 1325 ش)، نمایشگاه آثار آشتیانی در انجمن ایران و آمریكا (آبان 1333 ش و اسفند 1349 ش)، نمایشگاه آثار نقاشان ایرانی در باشگاه مهرگان (آبان 1333 ش) و نمایشگاه آثار نقاشان نخبه معاصر ایران در مجلس شورای ملی (اسفند 1351 ش).

آشتیانی با تخلص “شعله” شعر نیز می سرود. دیوان اشعار او به چاپ رسیده است و بقیهٔ آثار او عبارت است از: سفرنامه اروپا، اختراع الفبایی بر مبنای حروف فارسی برای اصلاح خط، مناظر و مرایا، ادعیه قرآن یا احسن الادعیة، تصحیح دیوانهای منوچهری دامغانی و امیر خسرو دهلوی، نماز در اسلام، منتخبات رباعیات خیام، ترانه‌های باباطاهر، صائب، حافظ و شرح حال و تاریخ حیات كمال الملك. واپسین اثر نقاشی او تك چهرهٔ همسرش است كه ناتمام مانده. آشتیانی در 10 اردیبهشت 1349 ش در تهران در گذشت.

10 اردیبهشت ماه سال 1349 هجری شمسی استاد اسماعیل آشتیانی شاعر، ادیب و نقاش معاصر ایرانی دیده از جهان فرو بست. او در مدرسهٔ مستظرفه به سرپرستی كمال الملك به هنر جویی پرداخت و سرانجام معلم و مدیر همین مدرسه شد.