ادبیات آیینی

علی آبان، دكترای ادبیات فارسی، در برنامه «هفت شهر عشق» گفت: بررسی ادبیات آیینی از قرن 3 تا امروز، نشان می‌دهد كه ادبیات و شعر آیینی، در دوره معاصر نسبت به ادبیات كلاسیك پررنگ تر شده است و درخشان ترین دوره ادبیات آیینی در دوره جمهوری اسلامی بوده است.
وی افزود: آنچه در شعر و ادبیات آیینی بیشتر جلوه كرده است، شخصیت پیامبر اكرم، امام علی(ع) و واقعه عاشوراست و نسبت به امام حسن(ع) آنگونه كه بایست، عمل نشده و شعر چندان مطرح و جاری بر زبان‌ها نداریم.
وی افزود: بنظر میآید در دوره قاجار و زمان فتحعلی شاه، «وصال شیرازی» نخستین شاعری است كه غزلی درباره امام حسن(ع) گفته است. او در قرن 13 بدلیل بیماری نابینا شد و درپی توسل به پیامبر و خوابی كه دیده بود، غزلی برای امام حسن(ع) سرود:
از تاب رفت و تشت طلب كرد و ناله كرد
آن تشت را ز خون جگر باغ لاله كرد
خونی كه خورد در همه عمر از گلو بریخت
دل را تهی ز خون دل چند ساله كرد.

وی همچنین با اشاره به رواج ادبیات مدرن در دوره معاصر و پهلوی، گفت: در این دوره بدلیل رواج ادبیات مدرن، توجه و نگاه به حوادث و وقایع تاریخی كمتر شد و در این خصوص آثار قوی نداریم، اما اندكی بعد «حسین منزوی» غزلی زیبا برای امام حسن(ع) می سراید:

از جانب خدای تعالی گزین شدی
آیینه دار حسن جهان آفرین شدی
زیبا به خَلق و خُلق و به روی و به موی هم
مجموعه محاسن روی زمین شدی
گرچه «حسن» به معنی زیباست، لیك تو
پیشی زخویش جستی و زیباترین شدی
بعد از علی به باغ امامت دوم گلی
در بوستان عصمت اگر چهارمین شدی

و باز بعدتر، در دوره جمهوری اسلامی كه درخشان ترین دوره ادبیات آیینی است، شاعران عصر انقلاب همچون؛ حمید سبزه واری، مشفق كاشانی،نصرالله مردانی، محمود شاهرخی، و نسل بعدتر همچون؛ سیدحسن حسینی، قیصر امین پور، و غزوه در اشعارشان به شخصیتهای دینی بویژه امام حسن(ع) پرداخته اند و نه تنها در باب شخصیت امام حسن بلكه به ولادت و شهادت ایشان نیز پرداخته اند.
و تا امروز كه شاعرانی معروف به «شاعر آیینی» داریم همچون؛ برقعی، قاسم صرّافان و بابایی كه درعین اینكه در چهارچوب حركت میكنند، نگاه نو و تازه ای دارند.