برترین شارح حكمت متعالیه

در ویژه برنامه «شرح منظومه»:
دكتر غلامحسین ابراهیمی دینانی،نویسنده و فیلسوف ایرانی، در ویژه برنامه «شرح منظومه» ویژه نكوداشت حكیم ملاهادی سبزواری، كه باهمكاری رادیو فرهنگ، موسسه حكمت و فلسفه ایران و دانشگاه حكیم سبزه آوری از رادیو فرهنگ، پخش شد، گفت: بعد از «ملاصدرا»، شارحی مانند «حاج ملا هادی سبزواری» نیست و ایشان برترین شارح حكمت متعالیه است.
وی افزود: حاج ملاهادی سبزواری در عین اینكه شارح «ملاصدرا» است، مقلد هم نیست و خود نظریات ابتكاری هم دارد و نگاه انتقادی به ملاصدرا دارد.
وی همچنین با تاكید بر اینكه بعد از «ملاصدرا» حكیمی به جایگاه ایشان ظهور نكرده است، افزود: «منظومهء» ملاهادی سبزواری هنر بزرگی است؛ چرا كه ذوق شعری و حكمت را در هم آمیخت و كمتر كسی توانسته است كه حكمت را به صورتی كه ایشان در منظومه آورده است، به نظم بیاورد، ایشان در حكمت بسیار قوی بوده است كه توانسته به نكویی آن را به نظم درآورد؛ در واقع ایشان یك دوره حكمت صدرایی را در بهترین وجه به نظم كشیده است.
استاد منوچهر صدوقی سها، فیلسوف،عرفان پژوه و نویسنده و حقوقدان، هم در این برنامه با تأكید بر تفاوت «حكمت»و «فلسفه» گفت: برخلاف فلسفه، حكمت ریشه قرآنی و تقدس دارد.
وی با تاكید بر حكیم بودن ملاهادی سبزواری افزود: حكمت صرفاً نظری نیست؛ یعنی باید در رفتار و سلوك عملی فرد هم تحقق پیدا كند، از این رو ایشان را «حكیم ملاهادی سبزواری» می‌نامند.
وی همچنین با بیان تاریخچه‌ای از فلسفه یونان و فلسفه اسلامی گفت : فرهنگ دنیای قدیم به حوزه اسلامی منتقل شد و در نتیجه فرهنگ یونانی كه بسیار هم مادی است به حوزه توحیدی وارد شد، كه در پی آن ،فلسفه از حوزه خلافت به حوزه تسنن متواری شد، اما در ایران ادامه یافت و در اواخر قرن 9 و 10 تفكر اسلامی و فلسفی می‌رفت تا بر تفكر یونانی محض و غلبه كند، و در این برهه ها بود كه «میرداماد» با حكمت «یمانی» ظهور كرد و شاگردش «صدرالمتالهین» حكمت «متعالیه» را آورده، و یك قرن بعد «سید قطب الدین محمد نیریزی » با «حكمت علویه»و بعدها حكمتی با عنوان «حكمت آل محمد» آمده‌اند، كه معروف‌ترین اینها «حكمت متعالیه» است و «حكیم سبزواری» برترین شارح و نماینده برین حكمت متعالی است.
وی همچنین با تاكید بر «تقدم تربیت بر تعلیم» گفت: گمشده جهان امروز ما تربیت است، تعلیم بلاتربیت داریم اما تربیت بلاتعلیم نداریم، باید تعلیم را با تربیت اخلاقی همراه كنیم.
وی افزود: اخلاق، دین و معنویات اگر با علم همراه نشوند، آش دهن سوزی نخواهد بود و نتیجه‌اش آتش افروزی های بسیار در جهان است، هر جا علم محض سیر صعودی دارد و معنویات سیر نزولی یابد، نتیجه‌اش همین می شود كه در دنیای امروز شاهدیم.
حجت الاسلام و المسلمین احمد حسین شریفی، رئیس موسسه حكمت و فلسفه ایران، هم در این برنامه با اشاره به ادعای مخالفان فلسفه مبنی بر اینكه فلسفه صدرایی میانه‌ای با اندیشه سیاسی و فلسفه سیاسی ندارد گفت: اینكه عده‌ای از از صدراشناسان یا فیلسوفان صدرایی ،اهل عمل سیاسی نباشند دلیل نمی‌شود كه «حكمت متعالیه » فاقد فلسفه سیاسی باشد؛ همانگونه كه ضد سیاست و اهل انزوا بودن یك فقیه، دلیل بر این نمی شود كه اندیشه سیاسی فقهی نداشته باشیم، و از سوی دیگر هم عمل سیاسی همه افراد جامعه را نباید یكسان تعریف كرد و انتظار داشت.
وی افزود: از طرفی سنخ مبارزاتی و عمل سیاسی فیلسوف و اندیشمند بزرگی مثل «ملاهادی سبزواری »اساساً از سنخ اندیشه‌ ای است؛ ایشان یك حوزه علمی و درسی بزرگ و نقش آفرینی را تاسیس كرد و حدود 40 سال مشغول تربیت شاگردان بود كه این خود بزرگترین فعالیت سیاسی است؛ كه آخوند «محمد كاظم خراسانی» از رهبران نهضت مشروطه و «ملاحسین قلی همدانی» عارف بزرگ و استاد «سید جمال الدین اسد آبادی»، از شاگردان «ملاهادی سبزواری» بودند.
وی افزود: نباید انتظار داشته باشیم كه فلاسفه هم لزوماً كتاب سیاسی داشته باشند، به طور مثال «ابن سینا» كه در ضمن مباحث نبوت و امامت و... اندیشه سیاسی اش را مطرح می‌كند «حاج ملا هادی سبزواری» هم در همین كتاب «اسرار الحكم» در بحث نبوت و امامت نظام و اندیشه سیاسی اش را بیان می‌كند و حكمت عملی را حكمت انسان‌ساز تعریف می‌كند.
وی همچنین با اشاره به عدم استقبال «حاج ملاهادی سبزواری» از ناصرالدین شاه و نپذیرفتن هبه او گفت: این خود یك رفتار سیاسی است كه ناشی از یك اندیشه سیاسی قوی است.
دكتر سیدمحمد كاظم علوی، رییس دانشكده الهیات حكیم سبزه واری، هم در این برنامه با اشاره به ضرورت شناخت و معرفی شاگردان حكیم سبزه واری، برای معرفی بیشتر مكتب و اندیشه ایشان، گفت: حكیم سبزه واری بالغ بر 105 شاگرد از اقصی نقاط ممالك اسلامی داشت، كه معرفی اینها، نقش مهمی در شناخت مكتب ایشان دارد، و ما درهمین راستا حركتی را آغاز كرده ایم كه شناسایی كتاب «الكلمات الربوویه» در كتابخانه آیت... مرعشی اثر سید موسی بن فضل... كلانتری همدانی، از گامهای نخست ماست.
امیر حسین حكیمی سبزه واری، شاعر و نواده حكیم سبزه واری، هم در این برنامه ساده زیستی، تواضع و عشق به علم و علم اموزی را از ویژگیهای بارز این حكیم و فیلسوف بزرگ ایرانی برشمرد.